Ενα βήμα πίσω έκανε η κυβέρνηση ως προς την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, το οποίο ανοίγει μεταξύ άλλων το δρόμο για την ιδιωτικοποίηση και του νερού, μεταθέτει την αρμοδιότητα εποπτείας υδάτων και αποβλήτων στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), ενώ περιλαμβάνει και σειρά βλαπτικών για το περιβάλλον διατάξεων.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αφού επέλεξε να αφήσει σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο – μαμούθ των 263 άρθρων μόλις για διάστημα 4 ημερών, εκ των οποίων οι 3 ήταν το τριήμερο της Καθαρής Δευτέρας, δε δίστασε να το καταθέσει στη Βουλή χωρίς να υιοθετήσει ούτε ένα σχόλιο της διαβούλευσης, την 1η Μαρτίου, εν μέσω εθνικού πένθους και μόλις λίγες ώρες μετά τη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, η οποία έχει συγκλονίσει το πανελλήνιο.
Οι συνεδριάσεις στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ολοκληρώθηκαν τη Δευτέρα και το υπουργείο σκόπευε να εισαχθεί στην Ολομέλεια για συζήτηση και ψήφιση αύριο μέσα σε ένα 24ωρο.
Ωστόσο ύστερα από το κύμα των σφοδρών αντιδράσεων της αντιπολίτευσης, των πολιτών, αλλά και των φορέων από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έως την ΚΕΔΕ και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις όλες τις προηγούμενες ημέρες, το μεσημέρι της Δευτέρας ανακοινώθηκε ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου μετατίθεται για την προσεχή εβδομάδα. Βάσει του προγραμματισμού, αναμένεται να φτάσει στην Ολομέλεια την επόμενη Δευτέρα ώστε να ψηφιστεί την Τρίτη.
Οι εργαζόμενοι της ΡΑΕ μάλιστα με συνέντευξη τύπου που παραχώρησαν χθες ξεκαθάρισαν ότι όχι μόνο δεν επαρκεί το προσωπικό της Αρχής για να αναλάβουν τις πρόσθετες αρμοδιότητες των υδάτων και των αποβλήτων, αλλά τελικά το μόνο που θα επιτευχθεί είναι η απαξίωση της Αρχής και η χαλάρωση της εποπτείας και στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σε μία πολύ κρίσιμη περίοδο. Προειδοποίησαν σαφώς ότι η επιλογή αυτή ενέχει «σοβαρούς κινδύνους για την απώλεια κάθε αποτελεσματικότητας για τον ήδη κλυδωνιζόμενο κλάδο της ενέργειας».
Αντιδράσεις όμως καταγράφηκαν και στο «γαλάζιο» στρατόπεδο. Ο βουλευτής της ΝΔ, Σταύρος Καλογιάννης εξέφρασε ανοικτά την αντίθεσή του, υποστηρίζοντας ότι ενέργεια και ύδατα είναι δύο αγαθά που έχουν διαφορετικές εμπορικές προσεγγίσεις και «αλληλοσυγκρουόμενες στοχεύσεις».
«Μια Ρυθμιστική αρχή θα καλούνταν καθημερινά να σταθμίσει τα δύο αυτά αγαθά θέτοντας εν αμφιβόλω την αρχή της αντιπροσωπευτικότητας», είπε χαρακτηριστικά επιμένοντας ότι το Υπουργείο θα πρέπει να διατηρήσει την εποπτεία κι όχι η ρυθμιστική αρχή.
Σε ερώτηση του «Εθνους» εάν τίθεται ζήτημα πλήρους απόσυρσης του νομοσχεδίου, πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος επεσήμαναν ότι αποφασίστηκε να δοθεί περισσότερος χρόνος για διευκρινίσεις χωρίς να αποκλείεται και το ενδεχόμενο κάποιων «διορθώσεων». Ωστόσο μικρά είναι τα περιθώρια βελτιώσεων δεδομένου ότι η κοινοβουλευτική διαδικασία έχει ηδη προχωρήσει, οι συνεδριάσεις των επιτροπών έχουν ολοκληρωθεί και πλέον απομένει η συζήτηση στην ολομέλεια και η ψήφιση.
Προσπάθεια να πέσουν οι τόνοι με την ΚΕΔΕ
Ηδη, έγινε η πρώτη απόπειρα «διορθωτικής» συνάντησης του υπουργού Περιβάλλοντος, Κώστα Σκρέκα με αντιπροσωπεία της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ).
Το υπουργείο ενημέρωσε ότι «αντικείμενο της συνάντησης ήταν η ανταλλαγή απόψεων επί του σχεδίου νόμου», η οποία όμως ήρθε ύστερα από τη σκληρή ανακοίνωση της ΚΕΔΕ πριν λίγες ημέρες. Ο υπουργός ανέφερε ότι δεν υπάρχει καμία πρόθεση της κυβέρνησης να προβεί στην ιδιωτικοποίηση του νερού, αλλά επεσήμανε τις χρόνιες αδυναμίες του συστήματος εποπτείας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος από την Πολιτεία διαβεβαιώνοντας ότι η Πολιτεία διατηρεί το σύνολο των ρυθμιστικών- κανονιστικών αρμοδιοτήτων για την άσκηση της υδατικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής κοστολόγησης και τιμολόγησης της ύδρευσης και της αποχέτευσης.
Από την πλευρά της, η ΚΕΔΕ ανέπτυξε τον προβληματισμό της για την υπαγωγή του ελέγχου σε Ρυθμιστική Αρχή, ενώ ο κ. Σκρέκας ενημέρωσε για κάποιες «σημειακές» τροποποιήσεις και συγκεκριμένα:
- Αφαιρέθηκαν αόριστες αναφορές περί «νέας προσέγγισης» στο αντικείμενο του νόμου,
- Προσδιορίστηκαν οι συμβάσεις παραχώρησης υπηρεσιών ύδατος την ορθή εφαρμογή των οποίων έχει η Αρχή, δηλαδή ότι αφορούν μόνον τις εταιρείες ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ,
- Προσδιορίστηκε ότι τα κριτήρια αξιολόγησης της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος υιοθετούνται με κοινή απόφαση των υπουργείων Περιβάλλοντος και Εσωτερικών.
- Διευκρινίστηκε ότι η Γνωμοδοτική Επιτροπή Υδάτων, που λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο, λαμβάνει υποχρεωτικά υπόψη εισηγήσεις, προτάσεις και γνώμες των οικείων φορέων παροχής υπηρεσιών ύδατος, καθώς και των ΕΔΕΥΑ και ΚΕΔΕ και
- Προβλέφθηκε η εκπροσώπηση της ΚΕΔΕ στα Συμβούλια Υδάτων κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί σκληρη ανακοίνωση της ΚΕΔΕ, η οποία ξεκάθαρα μιλούσε για προετοιμασία ιδιωτικοποίησης του νερού τονίζοντας ότι αυτό θα δικαιολογούσε ως πρώτο βήμα την ένταξη της εποπτείας της λειτουργίας τους σε Ρυθμιστική Αρχή.
Η ΚΕΔΕ είχε ζητήσει περαιτέρω διευκρινίσεις σχετικά με την προτεινόμενη δημιουργία της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, σημειώνοντας ότι «στο σημερινό νομοθετικό καθεστώς των ΔΕΥΑ, των ΦοΔΣΑ και φυσικά των Δήμων δεν ταιριάζει η ένταξη της εποπτείας τους σε μια Ρυθμιστική Αρχή που ρυθμίζει κανόνες ανταγωνισμού».
Επίσης ανέφεραν ότι «δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή η πρόθεση για συνενώσεις ΔΕΥΑ καθώς θα δημιουργήσει πολλά περισσότερα προβλήματα.
Εργαζόμενοι ΡΑΕ: Θα χαθεί κι η εποπτεία στην αγορά ενέργειας
Καμπανάκι για τους κινδύνους απώλειας του αποτελεσματικού ελέγχου στην αγορά ενέργειας έκρουσαν οι εργαζόμενοι στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, τονίζοντας ότι η υποστελέχωσή της δεν της επιτρέπει να αναλάβει πρόσθετες αρμοδιότητες, όπως ορίζει το σχέδιο νόμου, το οποίο είναι το πρώτο στην 20ετή ζωή της Αρχής που καταρτίσθηκε χωρίς καμία συνεργασία με τη ΡΑΕ. Σημείωσαν επίσης ότι παρά τα αιτήματα, ουδέποτε έχουν συναντηθεί με τον αρμόδιο υπουργό, Κώστα Σκρέκα, ενώ προανήγγειλαν την υποβολή καταγγελίας στην Κομισιόν για παραβίαση των ευρωπαικών οδηγιών 2019/944 και 2009/72 που μεταξύ άλλων προβλέπουν επάρκεια ανθρώπινων και οικονομικών πόρων.
«Αν δεν ενισχυθεί το προσωπικό μας δεν θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε όχι στις νέες, διευρυμένες αρμοδιότητες αλλά ούτε καν στις υφιστάμενες. Ο κλάδος της ενέργειας θα περιέλθει στο απόλυτο τέλμα. Θα μείνει χωρίς εποπτεία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το δημόσιο συμφέρον», επεσήμανε ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων, Γιώργος Θάνος.
Να σημειωθεί οτι το νομοσχέδιο ορίζει την προσθήκη μόνο έξι θέσεων μετακλητών υπαλλήλων για τους νέους κλάδους υδάτων και αποβλήτων.
Κι αυτό την ωρα που το υφιστάμενο αντικείμενο και οι αρμοδιότητες της ΡΑΕ διαρκώς αυξάνονται. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσαν οι εργαζόμενοι, το 2021 από τον Πρόεδρο της Αρχής εκδόθηκαν 3.586 Βεβαιώσεις Παραγωγού ΑΠΕ και 1.169 Τροποποιήσεις Βεβαιώσεων. Η Αρχή έλαβε 22.892 εισερχόμενες και απέστειλε 6.206 επιστολές, στο πλαίσιο του εποπτικού της ρόλου και της άσκησης των αρμοδιοτήτων της.
Η Νομική Υπηρεσία, με την υποστήριξη των τεχνικών διευθύνσεων, παρέστη σε 144 δικαστήρια, ενώ η ΡΑΕ πραγματοποίησε 57 δημόσιες διαβουλεύσεις επί ρυθμιστικών θεμάτων και επιλήφθηκε άνω των 6.000 αναφορών από καταναλωτές.
Και όλα αυτά τη στιγμή που η ΡΑΕ είναι σημαντικά υποστελεχωμένη. Το οργανόγραμμα προβλέπει 211 θέσεις εργασίας (120 Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΠ), 17 Έμμισθοι Δικηγόροι και 74 Διοικητικό Προσωπικό), αλλά σήμερα το ενεργό τακτικό προσωπικό αντιστοιχεί στο 22% των θέσεων μετρώντας 46 άτομα. Οι ΕΕΠ που απασχολούνται με τη βασική αποστολή της ΡΑΕ (Ρύθμιση, Εποπτεία, Προστασία Καταναλωτών) είναι μόνο το 19% των προβλεπομένων (23/120), ενώ η τελευταία φορά που έγιναν προσλήψεις ήταν το 2013.
Την ίδια περίοδο, οι αντίστοιχες Ευρωπαϊκές Ρυθμιστικές αρχές αυξάνουν το προσωπικό τους με ρυθμό από 2-5% ετησίως.
Οπως εξήγησαν, η διαρροή του προσωπικού οφείλεται κυρίως στην αναντιστοιχία του όγκου, της δυσχέρειας και της ειδικής ευθύνης της εργασίας σε σχέση με τις απολαβές. Το μόνιμο προσωπικό αποχωρεί για θέσεις κυρίως στην αγορά και σε ευρωπαϊκούς οργανισμούς με διπλάσιες και τριπλάσιες αποδοχές συν πρόσθετες παροχές. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μία διετία αποχώρησαν από την Αρχή 48 άτομα.
Οι εργαζόμενοι κατήγγειλαν «συνεχιζόμενη αβλεψία για τη ΡΑΕ» προσθέτοντας ότι η χώρα μας αντιβαίνει τον ευρωπαικό κανόνα που θέλει τη διατήρηση των αμοιβών του Προσωπικού της Ρυθμιστικής Αρχής σε επίπεδο επαρκώς ανταγωνιστικό ώστε να αποφεύγονται οι διαρροές στελεχών προς την αγορά, οι οποίες αφενός την αποδυναμώνουν, αφετέρου συντελούν στη μεταφορά ειδικής τεχνογνωσίας προς την αγορά, με ενδεχόμενες συνέπειες στον ίσο ανταγωνισμό.
Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου ορίζει και τη σύσταση επιτροπών με εξωτερικούς συμβούλους για την εξέταση εξειδικευμένων θεμάτων που χρήζουν ιδιαίτερης διαχείρισης ή άμεσης επίλυσης, «άνευ άλλης διαδικασίας», με τους εργαζομένους να σημειώνουν πως έτσι βάλλεται η λειτουργική ανεξαρτησία του προσωπικού της ΡΑΕ: «Δεν νοείται να συμμετέχουν από κοινού σε επιτροπές το προσωπικό της ΡΑΕ και οι εξωτερικοί σύμβουλοι για να νομιμοποιούμε πορίσματα, που δεν προκύπτουν από την ανεξάρτητη εργασία της Γραμματείας. Το προσωπικό της ΡΑΕ υπόκειται σε ειδικές υποχρεώσεις εμπιστευτικότητας και αμεροληψίας και παρέχει τα εχέγγυα της ανεξαρτησίας. Κανένας εξωτερικός σύμβουλος δεν παρέχει εφάμιλλες εγγυήσεις».
Το Σωματείο Εργαζομένων, το οποίο σχεδιάζει στάση εργασίας κατά την ψηφιση του νομοσχεδίου, αποκάλυψε επίσης ότι η κυβέρνηση σχεδιάζει να καταργήσει την κινητικότητα σε 7 ανεξάρτητες Αρχές: «Η ανάσχεση φυγής του προσωπικού από τις ΑΑ δεν λύνεται με κατάργηση της κινητικότητας (όπως ισχύει σε όλο το δημόσιο) με περιορισμούς και πλαφόν αλλά αντίθετα με αμοιβές που αναγνωρίζουν στην πράξη το σημαντικό παραγόμενο έργο και ενισχύουν την προσέλκυση νέου αίματος σε αυτές», τόνισαν.
Αλλη μία καταδίκη και από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις
Για «πλήθος διατάξεων που προκαλούν επιβάρυνση στην ελληνική φύση» κάνουν λόγο σε κοινή ανακοίνωσή τους για το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου επτά περιβαλλοντικές οργανώσεις. Τονίζουν ότι πολλές από τις αυτές ελέγχονται για τη συνταγματικότητά τους και την τήρηση της σχετικής ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Εξηγούν ότι, οι ρυθμίσεις που περιλαμβάνει το πολυνομοσχέδιο, αφορούν κρίσιμα ζητήματα για την προστασία του περιβάλλοντος όπως, μεταξύ άλλων, η επιβάρυνση όλων των ζωνών προστασίας των περιοχών του δικτύου Natura 2000, η εκχέρσωση δασικών εκτάσεων, η υπέρμετρη παροχή κινήτρων τουριστικών εγκαταστάσεων και εγκαταστάσεων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και σειρά αποσπασματικών πολεοδομικών ρυθμίσεων. Και αυτά, ενώ η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Δικαστήριο της ΕΕ για τη μη έγκαιρη θέσπιση των αναγκαίων στόχων διατήρησης και για τη μη θεσμοθέτηση των κατάλληλων μέτρων για την προστασία των περιοχών του δικτυου Natura 2000.
Η μοναδική θετική πρόβλεψη που αναγνωρίζουν είναι η απόδοση ελεγκτικών και κυρωτικών αρμοδιοτήτων στα στελέχη του ΟΦΥΠΕΚΑ (όχι όμως και ανακριτικών), ενώ αναφέρουν πλειάδα επικίνδυνων για το περιβάλλον διατάξεων μεταξύ των οποίων:
- «Νομιμοποίηση» παράνομων δρόμων ή η διάνοιξη νέων μέσω των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ώστε να καταστεί οικοδομήσιμη η έκταση ενός ιδιώτη που θα υλοποιήσει στρατηγική επένδυση.
- Δεύρυνση των ορίων οικισμών με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και όχι με Προεδρικό Διάταγμα, όπως επιτάσσει η νομολογία του ΣτΕ, καθώς και η εξαίρεση οικισμών από το αντικείμενο της ΕΠΜ και των Προεδρικών Διαταγμάτων για τις προστατευόμενες περιοχές,
- Επέκταση της δυνατότητας κατασκευής τουριστικών χωριών (σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων που στην πραγματικότητα αποτελούν οικιστικές αναπτύξεις), εκτός από δημόσιες δασικές εκτάσεις και σε ιδιωτικές,
- Δυνατότητα οι υφιστάμενες δραστηριότητες εντός προστατευόμενων περιοχών να μένουν ως έχουν και όσες έχουν αδειοδοτηθεί να μπορούν να υλοποιηθούν, ανεξάρτητα με το αν έχουν επιπτώσεις στην ακεραιότητα της προστατευόμενης περιοχής, κάτι που οφείλει να το εξετάζει η αντίστοιχη ΕΠΜ,
- Δυνατότητα οι ζώνες που καθορίζονται μέσα σε μια προστατευόμενη περιοχή (λ.χ. απόλυτης προστασίας, προστασίας της φύσης) να χωρίζονται σε «υπο-ζώνες» με ασαφή κριτήρια και χωρίς περιορισμούς ως προς τον χαρακτήρα της συνολικής ζώνης,
- Σημειακή τροποποίηση ρυθμίσεων εις βάρος της ολοκληρωμένης διαχείρισης του ελληνικού χώρου, με σκανδαλώδες παράδειγμα τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων στην καλντέρα της Σαντορίνης,
- Συμπερίληψη πρόσθετων κατηγοριών τουριστικών εγκαταστάσεων σε αυτές που μπορούν να χωροθετηθούν σε απόσταση 30 μέτρων από τον αιγιαλό – διάταξη που έτσι κι αλλιώς καταστρατηγεί τον αδόμητο χαρακτήρα που πρέπει να διαφυλάσσεται για αυτήν τη ζώνη.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις που υπογράφουν την ανακοίνωση είναι:
- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
- Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
- Καλλιστώ – Περιβαλλοντική Οργάνωση για την άγρια ζωή και τη φύση
- Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης
- Greenpeace
- MEDASSET
- WWF Ελλάς
