Η θετική εισήγηση της ΡΑΑΕΥ – Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων- για την κήρυξη της Αττικής σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» λόγω λειψυδρίας, έπειτα από δύο χρόνια συζητήσεων και παρουσιάσεων έργων – τα οποία άλλαξαν ρότα- από την ΕΥΔΑΠ, ανοίγει τον δρόμο για απευθείας αναθέσεις τεχνικών έργων με διαδικασία fast track.
Σημειώνεται πως η έκτακτη συζήτηση για το θέμα της λειψυδρίας στην Αττική, ενώ αυτό δεν ήταν ενταγμένο στην ημερήσια διάταξη, πραγματοποιήθηκε στην ΡΑΑΕΥ ενώ ο κλάδος υδάτων της ρυθμιστικής αρχής παραμένει εδώ και μήνες χωρίς αντιπρόεδρο.
Το έδαφος είχε ήδη «στρωθεί» από το βράδυ της Τετάρτης 26 Νοεμβρίου (βλ. την εσωτερική συνάντηση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου με τον γενικό γραμματέα υδάτων, Πέτρο Βαρελίδη και με εκπρόσωπο της ΕΥΔΑΠ και της ΡΑΑΕΥ).
Την κήρυξη σε καθεστώς «έκτακτης ανάγκης» λόγω λειψυδρίας μετά από την γνωμοδότηση της ΡΑΑΕΥ, ακολουθεί η ανάθεση των απαραίτητων έργων στην ΕΥΔΑΠ ή την ΕΥΑΘ και από εκεί οι διαγωνισμοί διεκπεραιώνονται από τη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Υπερταμείου.
Το σύνολο των 167 έργων κόστους 2,5 δισ. ευρώ παρουσιάστηκε στις 30 Οκτωβρίου σε εκδήλωση για τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ, παρουσία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη.
Το βασικό έργο αντιμετώπισης της λειψυδρίας με την κωδική ονομασία «Εύρυτος», αφορά τη μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Μόρνο. Θα κατασκευαστούν δύο σήραγγες 20 χιλιομέτρων κάθε μία, οι οποίες θα οδηγούν το νερό στον ταμιευτήρα του Εύηνου.
Το κεντρικό έργο στον προηγούμενο σχεδιασμό που είχε παρουσιάσει η ΕΥΔΑΠ πριν από έναν περίπου χρόνο, ήθελε τη μεταφορά νερού προς τον Εύηνο να γίνεται από τη λίμνη των Κρεμαστών, σχέδιο που εγκαταλείφθηκε για να αντικατασταθεί από τη μερική εκτροπή των δύο παραπόταμων του Αχελώου. Το έργο αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το 2029.
Βέβαια, μία μέρα μετά την ανακοίνωση των έργων, ο δήμος Καρπενησίου προχώρησε σε επίσημη ανακοίνωση στην οποία δήλωνε την αντίθεση της δημοτικής αρχής και την έντονη αντίδραση της τοπικής κοινωνίας στο σχεδιαζόμενο έργο «Εύρυτος». Στην τοποθέτησή της, η δημοτική αρχή τονίζει τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, τις οικονομικές επιπτώσεις και την έλλειψη διαλόγου με την τοπική κοινωνία, ζητώντας πλήρη ενημέρωση, πρόσβαση στις τεχνικές μελέτες και ουσιαστική διαβούλευση με τα αρμόδια υπουργεία και επιστημονικούς φορείς.
Πάντως, όπως ειπώθηκε και στην παρουσίαση του πακέτου των 167 έργων, η ενεργοποίηση των fast track έργων δεν πρόκειται να οδηγήσει σε αυξήσεις τιμολογίων, τουλάχιστον στην αρχή – ούτε και σε μέτρα περιορισμού της ζήτησης νερού.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για τους ταμιευτήρες της Αττικής δείχνουν μια οριακή ισορροπία, με μικρές ημερήσιες αυξομειώσεις αλλά με μια συνολική εικόνα που απέχει πολύ από τις καλές χρονιές του παρελθόντος.
Στις 27/11/2025, τα απολήψιμα αποθέματα στους τέσσερις βασικούς ταμιευτήρες —Εύηνος, Μαραθώνας, Μόρνος και Υλίκη— ανήλθαν συνολικά σε 365.147.000 κυβικά μέτρα, ελαφρώς αυξημένα σε σχέση με την προηγούμενη ημέρα, όταν το σύνολο είχε διαμορφωθεί στα 363.345.000 κυβικά μέτρα.
Η επιμέρους εικόνα αποτυπώνει μικρές διακυμάνσεις.
Ο Εύηνος ανέβηκε από τα 33.009.000 στα 33.564.000 κυβικά μέτρα, ενώ ο Μαραθώνας κινήθηκε οριακά από τα 18.886.000 στα 18.903.000 κυβικά. Ο Μόρνος σημείωσε επίσης μια μικρή άνοδο, από τα 160.662.000 στα 162.188.000 κυβικά μέτρα, ενώ η Υλίκη εμφάνισε ελαφρά μείωση, από τα 150.788.000 στα 150.492.000 κυβικά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ, την τελευταία τριετία, η ετήσια μείωση των αποθεμάτων φτάνει τα 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Μόρνος | Φωτογραφία: Βαγγέλης Κοσμάτος
Πιθανή η αναστροφή της ανομβρίας και των μειωμένων χιονοπτώσεων
Η μονάδα meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών αναδεικνύει σταθερά το πρόβλημα της λειψυδρίας εδώ και ενάμιση χρόνο, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβριο ανακοίνωσε και τη λειτουργία του Παρατηρητηρίου Τεχνητής Λίμνης Μόρνου.
«Υπάρχει σαφέστατη μείωση αποθεμάτων στον Μόρνο, το διαπιστώνουμε ως αποτέλεσμα των περιορισμένων βροχοπτώσεων. Μεχρι τα μέσα Νοεμβρίου ήμασταν σε χαμηλό ποσοστό δεκαετίας όσον αφορά τις βροχοπτώσεις» σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος μιλώντας στο in.
Βάσει των νεότερων δεδομένων του Παρατηρητηρίου, στις 18/11, η έκταση της λίμνης ήταν 7.8 km2 από 14.4 km2 που ήταν η μέση τιμή την περίοδο 2016-2024, μείωση της τάξης του 45% σε σχέση με τον μέσο όρο της έκτασης της λίμνης.
Παρόλα αυτά, ο κ. Λαγουβάρδος, σημειώνει πως έχουμε μπροστά μας έναν χειμώνα, την ώρα που έχουν ήδη καταγραφεί αρκετές μέρες με βροχοπτώσεις, ειδικά το τελευταίο δεκαήμερο. «Εισερχόμαστε επίσης στην περίοδο των χιονοπτώσεων, όπου ενδεχομένως θα μπορέσουμε να δούμε αναστροφή της αρνητικής κατάστασης. Από αυτή την άποψη, θα ήταν ίσως πιο δόκιμο να κάνουμε τη συζήτηση περί κόκκινου συναγερμού προς το τέλος του χειμώνα και αφού έχουμε αξιολογήσει τα δεδομένα των χιονοπτώσεων και των βροχοπτώσεων» σχολιάζει ο επικεφαλής του meteo.
Σημειώνεται πως όπως είχε περιγράψει πριν από λίγο καιρό ο έμπειρος μετεωρολόγος στο in, ο περασμένος Οκτώβριος ήταν ο πρώτος καλός μήνας, μετά από καιρό, από άποψη βροχοπτώσεων.
«Σε σχέση με τον πολύ ξηρό Οκτώβριο του 2024, ο Οκτώβριος του 2025 “ικανοποίησε” τις βροχοπτώσεις στις περισσότερες περιοχές της χώρας. {…} Στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας οι βροχοπτώσεις ήταν πάνω από τα κανονικά για τον συγκεκριμένο μήνα επίπεδα, ακόμα και στις Κυκλάδες όπου σημειώθηκαν ικανοποιητικές βροχές, πάνω από τις κανονικές τιμές» ανέφερε τότε ο κ. Λαγουβάρδος.
«Το θέμα της λειψυδρίας δεν είναι ζήτημα της τελευταίας στιγμής»
Ο Νικήτας Μυλόπουλος, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων, δηλώνει σκεπτικός με τα έκτακτα έργα αντιμετώπισης της λειψυδρίας και υπογραμμίζει πως: «το θέμα της λειψυδρίας δεν είναι ζήτημα της τελευταίας στιγμής. Οι επιλογές που κάνουμε είναι ενάντια στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Η συζήτηση πρέπει να γίνεται σε άλλο επίπεδο».
»Τόσο “βαριά” και σημαντικά τεχνικά έργα χωρίς ωρίμανση; Θα υπάρξουν άραγε οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις λεκάνες απορροής των δύο ποταμών που θα εκτραπούν μερικώς;» αναρωτιέται ο κ. Μυλόπουλος, τονίζοντας πως: «Προφανώς και τα συγκεκριμένα έργα θα βοηθήσουν σε έναν βαθμό, κανονικά θα έπρεπε όμως να τα θεωρούμε συμπληρώματα ενός ευρύτερου στρατηγικού εθνικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, το οποίο αυτή τη στιγμή απουσιάζει. Τα συγκεκριμένα έργα αφορούν κατά βάση την αύξηση της προσφοράς νερού στην Αττική και επι της ουσίας είναι “ασπιρίνες” για τα επόμενα χρόνια. Παραμένει άλυτο το κεντρικό πρόβλημα, το οποίο είναι η δυσανάλογα τεράστια ζήτηση και κατανάλωση νερού, η οποία δεν αντιμετωπίζεται μόνο με τέτοιου τύπου έργα. Είναι παράδοξο η Ελλάδα να είναι μία από τις χώρες με το μεγαλύτερο υδατικό αποτύπωμα παγκοσμίως και στην παραγωγική της δυνατότητα στο νερό να βρίσκεται σε τόσο χαμηλό επίπεδο».
Ο κ. Μυλόπουλος σημειώνει ακόμα πως διεθνώς, η εκτροπή ποταμών θεωρείται έργο ξεπερασμένης αντίληψης, ειδικά τα τελευταία χρόνια όπου το κεφάλαιο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων θεωρείται κομβικό στοιχείο στα μεγάλα τεχνικά έργα. «Διεθνώς τέτοια έργα αποφεύγονται ενώ και η ευρωπαϊκή οδηγία για το νερό αποτρέπει τα κράτη από την κατασκευή έργων εκτροπών, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων» σχολιάζει ο καθηγητής.
Ο ίδιος βέβαια υπογραμμίζει πως δεν υπάρχει αμφιβολία πως στη χώρα μας βρισκόμαστε στο κόκκινο όσον αφορά τα διαθέσιμα αποθέματα νερού. Ομως, κατά τον κ. Μυλόπουλο, το θέμα της λειψυδρίας, δεν αρχίζει και σταματά στη λειψυδρία στην Αττική για την οποία κατά βάση συζητούμε.
«Λειψυδρία δεν είναι μόνο ο ο Μόρνος και οι ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ. Λειψυδρία είναι η μείωση της στάθμης των ποταμών. Φέτος για πρώτη φορά στέρεψε ο Εβρος, το διασυνοριακό μας ποτάμι. Λειψυδρία είναι η πτώση της στάθμης του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα που θα μας φαινόταν μία εξίσου σοκαριστική εικόνα αν την παρατηρούσαμε τόσο στενά, όπως κάνουμε με τη στάθμη του Μόρνου» συνεχίζει να εξηγεί ο καθηγητής.
Ο κ. Μυλόπουλος, χαρακτηρίζει τελικά τη λειψυδρία: «ένα βαθύτατα πολιτικό ζήτημα σε απόλυτη συνάρτηση με το αγροτικό και το τουριστικό μοντέλο της χώρας. Οταν μιλάμε για λειψυδρία, είμαστε αναγκασμένοι να μιλήσουμε για την άρδευση. Στην Ελλάδα έχουμε μια βιομηχανική, υπέρ εντατική γεωργία, με πρόχειρο σχεδιασμό όσον αφορά τον σχεδιασμό των καλλιεργειών και χρήσεων γης. Ξοδεύουμε το νερό σε λάθος κατευθύνσεις, χάνουμε κάθε χρόνο δισεκατομμύρια κυβικά νερού, γιατί δεν έχουμε τα απαιτούμενα τεχνικά μέσα για να το συλλέξουμε και να το διανείμουμε σωστά. Ξοδεύουμε το περισσότερο νερό ανά στρέμμα καλλιέργειας στην Ευρώπη. Σχεδιασμός για την κατανάλωση νερού δεν υπάρχει ούτε στον τουρισμό. Την ίδια στιγμή, η ξηρασία και οι πλημμύρες, λόγω κλιματικής κρίσης, έχουν επιδεινώσει το πρόβλημα τα τελευταία 5 με 10 χρόνια».
Τέλος, ο κ. Μυλόπουλος αναφέρει την προβληματική κατά τον ίδιο λογική: «η προσπάθεια εύρεσης νερού για να υδροθοτηθεί η Αττική, να μετατοπίζεται διαρκώς προς την Βόρεια Ελλάδα. Εχουμε τον Μόρνο στον νομό Φωκίδας, ακολούθησε ο Ευήνος στην Αιτωλοακαρνανία και τώρα πάμε στους παραπόταμους του Αχελώου στον νομό Ευρυτανίας. Στο τέλος θα φτάσουμε στην Ηπειρο; Ποιο είναι το σχέδιο;».
Φωτογραφία: Βαγγέλης Κοσμάτος
«Απαιτείται άμεση διαχείριση της ζήτησης του νερού»
Για τον Αθανάσιο Λουκά, καθηγητή Τεχνικής Υδρολογίας-Διαχείρισης και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων στο Τµήµα Αγρονόµων και Τοπογράφων Μηχανικών ΑΠΘ, τα έργα που έχει ανακοινώσει η ΕΥΔΑΠ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως δεδομένου ότι η κατάσταση της λειψυδρίας εξελίσσεται γρήγορα, αυτή τη στιγμή είναι νευραλγικής σημασίας να διαχειριστούμε τη ζήτηση του νερού μέχρι να ολοκληρωθούν τα έργα.
Οπως σημειώνει ο κ. Λουκάς: «απαιτούνται άμεσα μέτρα. Mετά απο πολλά χρόνια άκουσα μία διαφήμιση για τη μείωση της σπατάλης του νερού στο ραδιόφωνο. Στην πραγματικότητα, χρειαζόμαστε σοβαρές και εντατικές καμπάνιες ενημέρωσης του κοινού. Αυτή τη στιγμή η αβεβαιότητα για το τι θα δώσει υδρολογικά ο φετινός χειμώνας παρατείνει την αγωνία όλων».
Ο κ. Λουκάς σημειώνει τέλος πως δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση και προκαλεί σκεπτικισμό το γεγονός πως τα τεχνικά έργα που ανακοίνωσε η ΕΥΔΑΠ, δεν θα υλοποιηθούν με τις συνήθεις και με διαφανείς διαδικασίες.
Κεντρική φωτογραφία: Αποψη του Μόρνου τον Σεπτέμβριο του 2024 | Φωτογραφία: Βαγγέλης Κοσμάτος
Πηγή: www.in.gr
