Ο Νίκος Χριστοδουλίδης είναι ο 8ος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά τη χθεσινή επικράτηση του στον Β’ γύρο των εκλογών με αντίπαλο τον Ανδρέα Μαυρογιάννη, με τον οποίο υπήρξαν για πολλά χρόνια συνάδελφοι στο υπουργείο εξωτερικών και συνεργάτες στη κυβέρνηση Αναστασιάδη, ο πρώτος ως υπουργός εξωτερικών και ο δεύτερος ο Διαπραγματευτής του Κυπριακού, εκ μέρους της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Η εκλογική διαδικασία, μπορεί να μην αποτέλεσε σαρωτική νίκη του Νίκου Χριστοδουλίδη, αλλά υπήρξε μια νίκη που δεν έχει προηγούμενο, καθώς κατάφερε να βγάλει «νοκ άουτ» τα δυο μεγάλα κοινοβουλευτικά κόμματα ΔΗΣΥ (Δημοκρατικός Συναγερμός) και ΑΚΕΛ (Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού).

Παράλληλα προκάλεσε έντονη κρίση στο επί δέκα χρόνια κυβερνών κόμμα του ΔΗΣΥ και σύγκρουση μεταξύ του απερχόμενου Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και του Προέδρου του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, είχε επίσης απέναντι του τη δυσαρέσκεια των πολιτών για τα φαινόμενα διαφθοράς και το τέλμα στο κυπριακό, τα οποία αποδίδονται στην δεκαετή διακυβέρνηση Αναστασιάδη, της οποία υπήρξε μέλος, δηλώνοντας περήφανος για αυτή τη συμμετοχή του.

Καθαρή νίκη

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης εξασφάλισε το 51,97% των ψήφων έναντι 48,03% του Ανδρέα Μαυρογιάννη. Σε αριθμό ψήφων η διαφορά τους ήταν μόλις 15.532 ψήφοι.

Ο νέος Πρόεδρος της Κύπρου, παρά την ευθεία επίθεση που δέχθηκε από την ηγεσία του ΔΗΣΥ και κάποια στελέχη της κυβέρνησης, απέσπασε το 75% των ψηφοφόρων που στο Α’ γύρο είχαν ψηφίσει τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Σε αυτό συνέβαλε και η στήριξη της υποψηφιότητας του από τον Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος στο δεύτερο γύρο εμμέσως δημοσίως και ευθέως στο παρασκήνιο στήριξε τον Νίκο Χριστοδουλίδη, καθώς υπήρξε ο στενότερος συνεργάτης του για σχεδόν μια δεκαετία.

Τα κόμματα του λεγόμενου «ενδιάμεσου χώρου», ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ, Αλληλεγγύη κ.α με την νίκη του Νίκου Χριστοδουλίδη, τον οποίο στήριξαν, καθίστανται τρίτος πόλος στη πολιτική ζωή της Κύπρου, αν και η συνοχή τους είναι επισφαλής.

Στους «κερδισμένους» αυτών των εκλογών θα μπορούσε να υπολογιστή και το ΕΛΑΜ (Χρυσή Αυγή Κύπρου), το οποίο στο Α’ γύρο κατάφερε να εξασφαλίσει 6% με τον πρόεδρο του, πρώην σωματοφύλακα του Νίκου Μιχαλολιάκου, Χρήστο Χρήστου. Στον Β’ γύρο η μάζα των ψηφοφόρων του ΕΛΑΜ στράφηκε προς τον Νίκο Χριστοδουλίδη, ενώ ένα 22% ψήφισε τον Ανδρέα Μαυρογιάννη.

Αποδυναμωμένο, βγαίνει το Κίνημα Οικολόγων, το οποίο δεν στήριξε κανένα υποψήφιο ούτε στο Α’ ούτε στο Β’ γύρο, αν και στελέχη του τάχθηκαν ανοιχτά υπέρ του ενός ή του άλλου υποψηφίου.

Λεπτές κυβερνητικές ισορροπίες

Από σήμερα ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα αρχίσει τις διεργασίες για συγκρότηση της κυβέρνησης του, η οποία έχει δεσμευτεί πως θα είναι ευρείας αποδοχής και κατά 50% θα συμμετέχουν γυναίκες και άντρες. Επίσης έχει ξεκαθαρίσει πως δεν σκοπεύει να χρησιμοποιήσει προβεβλημένα κομματικά στελέχη, ή άτομα που διετέλεσαν υπουργοί σε προηγούμενες κυβερνήσεις.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, έχοντας υπόψη του όλες τις δημοσκοπήσεις των τελευταίων μηνών, που καταδείκνυαν την επικράτηση του, είχε αρχίσει να καταγράφει ονόματα που θα καλούσε να συμμετάσχουν στη κυβέρνηση του. Ο ίδιος έκανε λόγο για ένα μαύρο μπλοκάκι στο οποίο έγραφε και έσβηνε ονόματα, χωρίς οι ενδιαφερόμενοι να έχουν ενημερωθεί. Από σήμερα θα αρχίσει να προσεγγίζει άτομα και να συζητάει μαζί τους τη πιθανή συμμετοχή στη νέα κυβέρνηση.

Κατά πάσα πιθανότητα δεν πρόκειται να υπουργοποιηθεί κανένας από τους εν ενεργεία βουλευτές, καθώς στη Κύπρο το πολιτειακό σύστημα είναι προεδρικό και υπάρχει πλήρης διαχωρισμός εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας και έτσι ένας υπουργός δεν μπορεί να κατέχει βουλευτική έδρα.

Ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος όμως είναι η ικανοποίηση όλων των κομμάτων που στήριξαν την υποψηφιότητα Χριστοδουλίδη. Αν και όλοι δηλώνουν πως ποτέ δεν έγινε συζήτηση για υπουργικές καρέκλες, στη πραγματικότητα έχουν συζητηθεί ποσοστά συμμετοχής στη νέα κυβέρνηση και επιθυμίες των κομμάτων για συγκεκριμένα υπουργεία. Λαμβάνοντας υπόψη τις ετερόκλητες θέσεις των κομμάτων αυτών σε μια σειρά από θέματα και κυρίως στο Κυπριακό, θα είναι πολύ δύσκολες οι ισορροπίες καθώς ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα αξιοποιήσει και στελέχη που προέρχονται από τον δεξιό ΔΗΣΥ, αλλά και από την ευρύτερη Αριστερά.

Κατά τη συγκρότηση της κυβέρνησης θα πρέπει να λάβει υπόψη και τη κοινοβουλευτική εμβέλεια των κομμάτων. Παρά το ότι ο εκάστοτε Πρόεδρος δεν χρειάζεται να έχει τη στήριξη της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, θα είναι πολύ δύσκολο να κυβερνήσει χωρίς προσκόμματα, αν δεν διαθέτει κοινοβουλευτική στήριξη που να μπορεί να διαμορφώνει πλειοψηφίες για έγκριση των κυβερνητικών νομοσχεδίων. Το μόνο σίγουρο είναι πως το ΑΚΕΛ θα βρίσκεται στην αντιπολίτευση. Το τι θα συμβεί με τον ΔΗΣΥ είναι κάτι που θα ξεκαθαρίσει σε ένα μήνα μετά την πραγματοποίηση του Συνεδρίου του κόμματος το οποίο θα εκλέξει ή θα επανεκλέξει ηγέτη, αφού ο Αβέρωφ Νεοφύτου, έχει δηλώσει πως θα διεκδικήσει και πάλι τη προεδρία του κόμματος.

Πρόεδρος «αυτοκράτορας»

Οι εξουσίες που έχει ο Κύπριος Πρόεδρος είναι ευρύτατες, καθώς μπορεί να διορίζει εκτός από τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, το αρχηγό και υπαρχηγό του Στρατού, τον αρχηγό και υπαρχηγό της Αστυνομίας, του επικεφαλής όλων των ανεξάρτητων θεσμών (Γενικό Εισαγγελέα, Γενικό Ελεγκτή κλπ), τους Δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου, και τις πανίσχυρες επιτροπές Δημόσιας και Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας που διενεργούν όλες τις προσλήψεις και προαγωγές στο δημόσιο και στην Εκπαίδευση.

Ταυτόχρονα έχει την εξουσία διορισμού Επιτρόπων για διάφορους τομείς (Ανθρωπιστικών Θεμάτων, Περιβάλλοντος, Ισότητας κλπ) αλλά και τα διοικητικά συμβούλια όλων των δημόσιων και ημιδημόσιων οργανισμών. Η εξουσία αυτή αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο του Προέδρου και δεν ελέγχεται δικαστικώς. Με απλά λόγια, ο εκάστοτε Πρόεδρος αν το επιθυμεί μπορεί να στελεχώσει το κράτος, αποκλειστικά με ανθρώπους του. Ταυτόχρονα κάτω από προϋποθέσεις μπορεί και να παύσει αξιωματούχους που διόρισε η προηγούμενη κυβέρνηση και έχουν χρονικώς καθορισμένη θητεία. Αυτές οι εξουσίες δίνουν στο Πρόεδρο την ευχέρεια να ικανοποιήσει αιτήματα κομμάτων, ομάδων κλπ για συμμετοχή στην εξουσία με διάφορους τρόπους.

Διαφθορά και παραδοξότητες

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης σε όλη τη προεκλογική περίοδο απέφυγε να επικρίνει τη κυβέρνηση Αναστασιάδη, δηλώνοντας πως είναι περήφανος για το έργο που επιτέλεσε. Κατά παράδοξο τρόπο, τα κόμματα που υποστήριξαν την υποψηφιότητα του χαρακτήριζαν τη κυβέρνηση Αναστασιάδη ως τη πλέον διεφθαρμένη που γνώρισε η Κύπρος από την ίδρυση της, το 1960. Δεν μπορεί κάποιος να αναμένει θεαματικές κινήσεις για απόδοση ευθυνών σε υποθέσεις διαφθοράς της προηγούμενης κυβέρνησης καθώς ο νέος Πρόεδρος υπήρξε μέλος της, ενώ μέλη της ήταν και ο νυν Γενικός Εισαγγελέας όπως και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας οι οποίοι ήταν, ο μεν πρώτος υπουργός Δικαιοσύνης και ο δεύτερος υπουργός Άμυνας της κυβέρνησης Αναστασιάδη.

Πάντως στο τελευταίο debate με τον Ανδρέα Μαυρογιάννη, ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεσμεύτηκε να διορίσει ανεξάρτητους ποινικούς ανακριτές για απόδοση ευθυνών στο σκάνδαλο των «χρυσών διαβατηρίων». Ωστόσο τα ««χρυσά διαβατήρια» εγκρίνονταν από το υπουργικό συμβούλιο του οποίου ήταν μέλος και ο νέος Πρόεδρος.

Με το βλέμμα στη Δύση

Στις πρώτες τοποθετήσεις του μετά την εκλογή του, ο Νίκος Χριστοδουλίδης κατέστησε σαφές πως δεν πρόκειται να αλλάξει η κατεύθυνση στην εξωτερική πολιτική και η Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίσει να έχει ευρωπαϊκό δυτικό προσανατολισμό. Αυτή η διευκρίνιση κρίθηκε αναγκαία καθώς κατά τη προεκλογική περίοδο είχε γίνει προσπάθεια, να εμφανιστεί ως άνθρωπος που διατηρεί στενές σχέσεις και ενδεχομένως ελέγχεται από τους Ρώσους. Ο ίδιος ξεκαθάρισε επίσης ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίσει να μετέχει στις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία λόγω της εισβολής στην Ουκρανία και θα ενισχύσει περαιτέρω τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Δεν θεωρείται άνευ σημασίας, ότι χθες μετά την εκλογή του ένας από τους πρώτους που έσπευσε να τον συγχαρεί ήταν ο φιλέλληνας Αμερικάνος Γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ. Δέχθηκε επίσης συγχαρητήρια από τους επικεφαλής όλων των θεσμών της ΕΕ και τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Ιδιαίτερη σημασία έχει και το γεγονός ότι τον συνεχάρη το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, παρά το ότι τα κόμματα που στήριξαν την υποψηφιότητα του ανήκουν στην Ομάδα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών.

Μαζί με την Ελλάδα

Χθες κατά την επίσημη ανακήρυξη του Νίκου Χριστοδουλίδη ως νέου Προέδρου της Κύπρου, στο στάδιο «Ελευθερία» κυμάτιζαν δίπλα στις κυπριακές και οι ελληνικές σημαίες. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, έχει ως στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας με την Ελλάδα και έχει υποσχεθεί ότι θα συζητήσει με την ελληνική κυβέρνηση την αναβίωση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Το πρώτο επίσημο ταξίδι του εκτός Κύπρου, θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα για να συναντηθεί με το σύνολο της Πολιτειακής, και Πολιτικής ηγεσίας. Τον συνεχάρησαν άμεσα μετά την οριστικοποίηση του εκλογικού αποτελέσματος, η Πρόεδρος Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και αρχηγοί ελληνικών κομμάτων.

Το αγκάθι του Κυπριακού

Ο νέος Πρόεδρος της Κύπρου, αναγνωρίζοντας πως το τέλμα στο οποίο βρίσκεται το Κυπριακό από το 2017 λειτουργεί εις βάρος της ελληνοκυπριακής πλευράς, προτίθεται να ζητήσει περαιτέρω εμπλοκή της ΕΕ με διορισμό μια προσωπικότητας κύρους ως ειδικού απεσταλμένου με αρμοδιότητες αποκλειστικά τις προσπάθειες επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. Η θέση του είναι ότι οι συνομιλίες θα πρέπει να επαναρχίσουν από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας τον Ιούλιο του 2017 με απόρριψη κάθε σκέψης για συζήτηση της τουρκικής απαίτησης για επιδίωξη λύση δύο κρατών.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης έχει ταχθεί υπέρ τη λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, υιοθετώντας το Πλαίσιο έξι σημείων του Αντόνιο Γκουτέρες . Μόνη του διαφωνία τ δικαίωμα των χρηστών των ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα, να έχουν το πρώτο λόγο για το μέλλον των περιουσιών αυτών, έναντι των νομίμων Ελληνοκυπρίων ιδιοκτητών.

Ωστόσο τα κόμματα που τον στηρίζουν έχουν αποκλίνουσες θέσεις στο Κυπριακό και αυτό ίσως να αποτελέσει και το πρώτο σημείο τριβής μεταξύ τους.

Τα δυο μεγάλα κόμματα

Η εκλογή Χριστοδουλίδη δεν ικανοποίησε το ΑΚΕΛ, καθώς τον θεωρεί συνεχιστή της κυβέρνησης Αναστασιάδη και συνεπώς για τρίτη συνεχόμενη πενταετία το κόμμα της Αριστεράς βρίσκεται, εκτός εξουσίας. Ωστόσο το ποσοστό του εξασφάλισε ο Ανδρέας Μαυρογιάννης δείχνει πως το ΑΚΕΛ κατάφερε να πείσει με την επιλογή του, προτείνοντας ως υποψήφιο έναν άνθρωπο που δεν είναι αριστερός. Το αποτέλεσμα πέραν της πικρίας δεν αναμένεται να δημιουργήσει συζήτηση για την ηγεσία του κόμματος.

Το ίδιο δεν συμβαίνει όμως στον ΔΗΣΥ, αφού για πρώτη φορά ο επίσημος υποψήφιος του κόμματος δεν κατάφερε να περάσει στο δεύτερο γύρο των εκλογών. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου αμφισβητείται από στελέχη του κόμματος και τα πράγματα θα ξεκαθαρίσουν στο Συνέδριο που έχει οριστεί για τις 11 Μαρτίου.

Αναμένεται πως απέναντι από τον κ. Νεοφύτου θα βρεθεί τουλάχιστον ένα από τα υψηλόβαθμα στελέχη του ΔΗΣΥ διεκδικώντας τη προεδρία. Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, θα γίνει προσπάθεια εκλογής νέας ηγεσίας, η οποία θα είναι πιο φιλική έναντι του Νίκου Χριστοδουλίδη, χρεώνοντας την ήττα του κόμματος στον Αβέρωφ Νεοφύτου και στη φιλοδοξία του να διεκδικήσει τη προεδρία της Δημοκρατίας, παρά το ότι όλες οι μετρήσεις έδειχναν πως δεν είναι εκλέξιμος.

Ο Αντίλογος εκ μέρους της πλευράς του κ. Νεοφύτου, είναι ότι κατάφερε να εξασφαλίσει 26%, ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό που είχε πάρει ο ΔΗΣΥ στις βουλευτικές εκλογές και μάλιστα κάτω από έντονα δυσμενείς συνθήκες, με την «αποστασία» του Νίκου Χριστοδουλίδη.

Ενεργός αλλά από μακριά

Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, μετά τη χθεσινή ήττα έχοντας εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπέστατο ποσοστό στήριξης, δεν σκοπεύει να παραμείνει στο πολιτικό προσκήνιο. Δήλωσε πως θα παραμείνει ενεργός πολίτης αλλά όχι στην ενεργό πολιτική.

Όταν ρωτήθηκε που θα τον βρει η σημερινή ημέρα απάντησε χωρίς περιστροφές: «Σπίτι μου». Ο κ. Μαυρογιάννης υπήρξε για δεκαετίες διπλωμάτης στο υπουργείο εξωτερικών και πλέον θα ασχοληθεί με την Επιτροπή Διεθνούς Δικαίου του ΟΗΕ στην οποία έχει επιλεγεί. Πιθανότατα θα περνάει περισσότερο χρόνο στη Νέα Υόρκη όπου ζει και εργάζεται ως εκπαιδευτικός η Αμερικανίδα σύζυγος του.