Ο Μητροπολίτης Ζιμπάμπουε Σεραφείμ, που χειροτόνησε την πρώτη διακόνισσα, μιλά στο protothema.gr – «Ο ρόλος των Γυναικών στη διακονία της Εκκλησίας δεν είναι να προσλαμβάνονται μόνο ως καθαρίστριες αλλά να προσφέρουν και ποιμαντικό και κατηχητικό έργο» – Η αντίδραση του Μητροπολίτη Ικονίου Θεόληπτου
Ο μητροπολίτης Ζιμπάμπουε Σεραφείμ, ο οποίος τέλεσε τη χειροτονία, μιλά στο protothema.gr ανοίγοντας ‘διάλογο’ με τον Ικονίου. Τον χαρακτηρίζει «ακραία τυφλό φανατικό», εξηγεί πως ο θεσμός των Διακονισσών έχει ως πηγή της το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, ενώ παραλληλίζει τις τωρινές αντιδράσεις με τα ‘πυρά’ που δέχθηκε ο Γαλιλαίος όταν εισήγαγε την θεωρία για τη Γη, που κινείται.
Όπως αναφέρει ο Σεβασμιώτατος, «λίγο πολύ η ίδια ιστορία όταν οι ακραίοι τυφλοί φανατικοί όπως ο Ικονίου ανάγκασαν τον Γαλλιλαίο να πει ότι η Γη δεν κινείται, είναι ο ήλιος που κινείται. Κι όμως ‘ΓΗ ΚΙΝΕΙΤΑΙ’. Την αναβίωση της αποστολικής Παράδοσης του θεσμού των Διακονισσών στην Ιεραποστολική διακονία της Εκκλησίας μας ουδείς μπορεί να την σταματήσει διότι έχει ως πηγή της το ίδιο το Άγιο Πνεύμα που ‘τα ασθενή θεραπεύουσα και τα ελλείποντα αναπληρούσα’». Όσο για τις γυναίκες και τη θέση τους στην Εκκλησία, ο ίδιος δηλώνει: «Ο ρόλος των Γυναικών στη διακονία της Εκκλησίας δεν είναι να προσλαμβάνονται μόνο ως καθαρίστριες αλλά να προσφέρουν και ποιμαντικό και κατηχητικό έργο».
Η χειροτονία της πρώτης γυναίκας διακόνισσας στην Ορθόδοξη Εκκλησία
Τη Μεγάλη Πέμπτη, η Angelic Molen από το Χαράρε της Ζιμπάμπουε χειροτονήθηκε διακόνισσα στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής από τον μητροπολίτη Ζιμπάμπουε Σεραφείμ με την υποστήριξη της Αλεξανδρινής Συνόδου και του Πατριάρχη Αφρικής Θεοδώρου. Το ορθόδοξο όνομα της νέας διακόνισσας είναι ‘Αγγελική’ και πρόκειται για την πρώτη διακόνισσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Η χειροτονία της έλαβε χώρα στην Ενορία Ιεραποστολής Αγίου Νεκταρίου στο Γουότερ Φολ με το βυζαντινό τελετουργικό.
Η ανάρτηση του Μητροπολίτη Ικονίου κ. Θεόληπτου
«Με μεγάλη έκπληξη διάβασα στο διαδίκτυο ότι ένας Μητροπολίτης του δευτερόθρονου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας χειροτόνησε μια διακόνισσα στην μακρινή Ζιμπάμπουε.
Αυθαίρετα μια Ορθόδοξος Εκκλησία προχώρησε κι επανέφερε ένα παλαιό θεσμό που έχει ατονήσει από τον 3ο αιώνα μ.Χ.
Πράγματι στους τρεις πρώτους αιώνας υπήρχε στην Εκκλησία ο θεσμός των διακονισσών, οι οποίες εκτελούσαν την εποχή εκείνη χρέη θα λέγαμε νεωκόρων στην Εκκλησία και κυρίως βοηθούσαν στις βαπτίσεις των γυναικών και έκαναν κοινωνικό έργο. Μετά τον 3ο μ. Χ αιώνα όταν εισήχθη στην Εκκλησία ο νηπιοβαπτισμός ατόνισε ο θεσμός των διακονισσών.
Συν τω χρόνω βεβαίως εισήχθησαν στην Εκκλησία διαφορά σχήματα, άλλοι θεσμοί σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε εποχής. Σήμερα π.χ. έχουμε τις φιλόπτωχες αδελφότητες στις ενορίες μας. Οι οποίες έχουν αναλάβει το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας. Έχουμε το νηπιοβάπτισμα. Άρα δεν χρειάζονται οι διακόνισσες. Τις έχουμε ανάγκη στην Ορθόδοξο Εκκλησία; Φυσικά και Όχι.
Μπορεί επισήμως να μην έχει καταργηθεί ο θεσμός αυτός, αλλά από τον 3ο αιώνα μέχρι τον 21ο πέρασαν νομίζω αιώνες και δεν υπάρχει στην Εκκλησία μας πλέον. Άρα δεν είναι στη παράδοση μας κι ας λέγουν ορισμένοι ότι υπήρχε. Κάτι το οποίο επί 19 ολόκληρους αιώνες δεν υπάρχει δεν μπορούμε να το επαναφέρουμε, λέγοντας ότι κάποτε υπήρχε. Τότε ίσως υπήρχε ανάγκη αυτού του Θεσμού. Σήμερα μετά από 19 αιώνες δεν τον έχουμε ανάγκη.
Η Ορθοδοξία αντιμετωπίζει τόσα πολλά προβλήματα σήμερα, βάλλεται από παντού, είναι διχασμένη κι αντί να προσπαθήσουμε να λύσουμε αυτά τα προβλήματα, ασχολούμεθα να επαναφέρουμε έναν θεσμό που έχει ουσιαστικά καταργηθεί 19 αιώνες πριν.
Τι είναι αυτό, εάν δεν είναι οπισθοδρόμηση; Η Ορθόδοξος Εκκλησία είναι προοδευτική και προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των καιρών. Πότε δεν επιστρέφει πίσω! Εάν νομίζουν οι υποστηρικτές αυτού του θεσμού ότι είναι προοδευτικοί, είναι βαθειά νυχτωμένοι.
Το άλλο θέμα είναι ο τρόπος της χειροτονίας των διακονισσών που δεν έχει καμία μα καμία σχέση με αυτό που έγινε στη Ζιμπάμπουε. Ας ανοίξουν βιβλία κι ας διδαχθούν τον τρόπο χειροτονίας. Αυτή η χειροτονία που έγινε είναι ο εξευτελισμός στον ανώτατο βαθμό της χειροτονίας των Διακόνων. Λυπάμαι πολύ που αναγκάζομαι να τα γράψω τόσο ωμά.
Αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Το μόνο που μας έμεινε τώρα είναι να χειροτονούμε, σαν τους Αγγλικανούς, γυναίκες ιερείς και επισκόπους και να έχουμε αρχηγό της δήθεν Εκκλησίας τον πρόεδρο της δημοκρατίας εκάστου κράτους, όπως έχουν κι αυτοί τον βασιλέα τους σήμερα.
Να διορίζει εκείνος τον Πατριάρχη η τους Αρχιερείς, δίχως εκλογές. Αλίμονο στην μαρτυρική Ορθοδοξία μας σε τι χρόνους ζει. Σημεία των καιρών. Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου».
Τι απαντά στον Ικονίου ο Μητροπολίτης Ζιμπάμπουε Σεραφείμ
«Όταν ο Θεός επέτρεψε η Εκκλησία μας να μου δώσει την ευλογία να διακονώ ως Αρχιερέας, ο Ικονίου τότε ήταν διάκος της Σειράς, ούτε ακόμη τριτεύων.
Αρκετοί κανόνες Οικουμενικών Συνόδων αναφέρονται στο θέμα της χειροτονίας των διακονισσών και σε θέματα κανονικού δικαίου των χειροτονημένων διακονισσών.
Ο άγιος Νεκτάριος προχώρησε με σαφή τρόπο στη χειροτονία διακονισσών, όπως γίνεται με τη χειροτονία του διακόνου, με τις ίδιες λειτουργικές και ποιμαντικές ευθύνες. Όταν όμως άρχισαν οι ανιστόρητες εις βάρος του συκοφαντίες περί «εξευτελισμού» της Ιερωσύνης με παρέμβαση του τότε Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος Θεοκλήτου, αναγκάσθηκε να απολογηθεί δημοσίως ότι οι χειροτονούμενες διακόνισσες ήσαν όπως οι νεωκόροι. Λίγο πολύ η ίδια ιστορία όταν οι ακραίοι τυφλοί φανατικοί, όπως ο Ικονίου, ανάγκασαν τον Γαλιλαίο να πεί ότι η Γη δεν κινείται, είναι ο ήλιος που κινείται. Κι όμως «Η ΓΗ ΚΙΝΕΙΤΑΙ».
Την αναβίωση της αποστολικής Παράδοσης του θεσμού των Διακονισσών στην Ιεραποστολική διακονία της Εκκλησίας μας ουδείς μπορεί να την σταματήσει διότι έχει ως πηγή της το ίδιο το Άγιο Πνεύμα που «τα ασθενή θεραπεύουσα και τα ελλείποντα αναπληρούσα».
Καλό είναι ο Ικονίου να σέβεται την Παγκόσμια Εκκλησιαστική Ιστορία του Χριστιανισμού. Η Αλεξανδρινή Εκκλησία στους πρώτους τέσσερις αιώνες της Ιστορίας του Χριστιανισμού με τη Θεολογική της προσφορά αποτέλεσε μετά των τότε Αποστολικών Εκκλησιών Αντιοχείας και Ρώμης τη θεμελίωση της Θεολογίας της Εκκλησίας μας. Τα πρεσβεία της Νέας Ρώμης ξεκίνησαν τον 4ον αιώνα.
Να μη ξεχνάει ο Ικονίου ότι όταν υπήρχαν οι τότε πανίσχυροι Επίσκοποι της Παλαιάς Ρώμης και την Νέας Ρώμης, αυτός που προήδρευσε της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου ήταν ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας. Υπάρχει δηλαδή πάντοτε στη ζωή της Εκκλησίας και το πρωτείο της Θεολογίας και της Αληθείας και της Αγιότητος.
Να μη ξεχνάει ο Ικονίου ότι όλα τα βιβλία της Καινής Διαθήκης εγράφησαν στην «κοινή Αλεξανδρινή» της Αλεξανδρινής Εκκλησίας.
Να μη ξεχνάει ο Ικονίου ότι ο όρος «Ομοούσιος» του Συμβόλου της Πίστεως, της σύντομης αυτής Ομολογίας της Πίστεως όλων των Χριστιανών, έστω κι αν οι εργασίες της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου έγιναν στη Νίκαια, προήλθε από την Αλεξανδρινή Εκκλησία, έστω κι αν αυτός που πρότεινε τότε τον θεολογικό αυτό όρο, ήταν Διάκονος ( ο μετέπειτα Μέγας Αθανάσιος, Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας).
Εξευτελισμός της Ιερωσύνης, αγαπητέ μου άγιε Ικονίου, είναι όταν κληρικός γρονθοκοπά άλλα κληρικό και μάλιστα μέσα στο Ναό, εξευτελισμός της Ιερωσύνης, άγιε Ικονίου, είναι όταν έγγαμος κληρικός γίνεται μοιχός με έγγαμη γυναίκα και μετά ο σύζυγος της φθάνει μέχρι και τη δολοφονία του με όπλο, εξευτελισμός ιερωσύνης είναι όταν έγγαμος εφημέριος εγκαταλείπει σύζυγο και παιδιά και φεύγει με άλλη παντρεμένη.
Αυτά τα παραδείγματα εξευτελισμού της ιερωσύνης άγιε Ικονίου είναι από κληρικούς του Πατριαρχείου σου, όχι από κληρικούς της Αλεξανδρινής Εκκλησίας. Το Μυστήριο της Ιερωσύνης ανήκει στον Ιησού Χριστό και το παραχωρεί ο Αρχιερέας διά του Αγίου Πνεύματος. Αυτοί όμως που γίνονται θεοπαίκτες και αθεόφοβοι προδίδοντας τη Χάριν του Αγίου Πνεύματος που τους δίδεται η Ιερωσύνη του Χριστού, απλώς εξευτελίζουν τον εαυτό τους, όχι την αγιότητα της Ιερωσύνης.
Για σοβαρή θεολογική συζήτηση για το θέμα της χειροτονίας των Γυναικών είμαι πάντοτε στη διάθεση σας. Σε ανθρώπους όμως που ψεύδονται δημόσια αναγκαστικά πρέπει να χρησιμοποιούμε και τη γλώσσα που χρησιμοποιούν για να συνεννοούμαστε.
Η πρόταση για τη συζήτηση της χειροτονίας των Διακονισσών ξεκίνησε το 1988 με απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου με το Διορθόδοξο Συνέδριο της Ρόδου κι ο άγιος Ικονίου μας λέει το δικό του παραμύθι. Ο ρόλος των Γυναικών στη διακονία της Εκκλησίας δεν είναι να προσλαμβάνονται μόνο ως καθαρίστριες αλλά να προσφέρουν και ποιμαντικό και κατηχητικό έργο, όπως στα χρόνια των Αποστόλων και αργότερα στην πρώτη και δεύτερη χιλιετία, όπως έκαναν οι άγιοι Απόστολοι, ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και στον εικοστό αιώνα ο άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως, ο Μητροπολίτης του Αλεξανδρινού Θρόνου».
Σχετικά με τη διαδρομή της νέας διακόνισσας και τη χειροτονία της
Όπως είπε στο protothema.gr εκπρόσωπος της Μητρόπολης Ζιμπάμπουε, «η Διακόνισσα Αγγελική- Φοίβη εδώ και 16 έτη προσφέρει τη διακονία της στην Τοπική μας Εκκλησία ως Κατηχήτρια των Κατηχητικών μας Σχολείων. Μετά την εκπαιδευτική της προετοιμασία της για θέματα Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής και της συμμετοχής της σε Οικολογικά Συνέδρια και για την επίτευξη των Στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση προβλημάτων της φτώχειας, της παροχής παιδείας και πόσιμου νερού στα άπορα και ορφανά παιδιά, είναι υπεύθυνη για την οργάνωση των νέων και των Γυναικών για οικολογικές πρωτοβουλίες. Διδάσκει και οργανώνει οικολογικά σεμινάρια στα Κατηχητικά Σχολεία και στις ομάδες Νέων και Γυναικών της Μητροπόλεως μας. Με τη χειροτονία της εις Διακόνισσα συνεχίζει με τις προσευχές της Εκκλησίας την υφιστάμενη διακονία της βοηθώντας τον εφημέριο της ενορίας της όπως η Εκκλησία μας ορίζει διά τα καθήκοντα των Διακονισσών, έχοντας ως παράδειγμα τους αγίους Αποστόλους μας, αλλά και τη σύγχρονη εποχή μας το παράδειγμα του Αγίου Νεκταρίου».
Οι θέσεις της Μητρόπολης Ζιμπάμπουε για το θεσμό των Διακονισσών στο protothema.gr
«Η ομόφωνη απόφαση διά την αναβίωση του θεσμού των Διακονισσών της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής μετά από πρόταση του Αλεξανδρινού Προκαθημένου στην Αφρικανική Ήπειρον κ.κ. Θεοδώρου Β’, πραγματοποιήθηκε το 2009.
Είχαν προηγηθεί αναφορές Αρχιερέων ότι ιθαγενείς κληρικοί σκανδαλίσθηκαν όταν στο Ιερό Μυστήριο του Βαπτίσματος έβαζαν το ευλογημένο λάδι σε νεαρές Γυναίκες. Τότε, ετοιμάστηκε ειδικό υπόμνημα με τίτλο «Η θέσις του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας διά την Ιερωσύνη των Γυναικών» και ακολούθησε η ομόφωνη Συνοδική απόφαση. Ωστόσο, θεωρήθηκε τότε πως η εφαρμογή της Απόφασης, ήταν προτιμότερο να καθυστερήσει, γιατί οι περισσότεροι, που στηρίζουν οικονομικά την Ιεραποστολική μας διακονία είναι συντηρητικοί και θα σταματούσαν να μας βοηθούν με ρίσκο της κατάρρευσης της Ιεραποστολικής μας διακονίας.
Στην πρωτοβουλία του Αλεξανδρινού Προκαθήμενου κ.κ.Θεοδώρου Β’ για την αναβίωση του θεσμού των Διακονισσών ήταν καθοριστική η συμβολή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Κρήτης. Εκεί αποφασίστηκε ότι για θέματα που δεν αναφέρονται εις την Δογματική Πίστη της Εκκλησίας, η κάθε Τοπική Εκκλησία έχει την ευθύνη, με κριτήριο τις ποιμαντικές ανάγκες των Μελών τους, να ρυθμίζει θέματα Ηθικής, Ποιμαντικής και Κατηχητικής Διακονίας.
Σημειώνεται, ότι στην Ορθόδοξη Ιεραποστολή στην Αφρική, έχουμε καθημερινά και ενήλικες Γυναίκες διά την κατηχητική ετοιμασία τους και τη τέλεση του Ιερού Μυστηρίου του Βαπτίσματος, οπότε η ποιμαντική αναγκαιότητα της αναβίωσης του θεσμού των Διακονισσών, όπως στα Αποστολικά χρόνια, ήταν απαραίτητη. Την αρχή, είχε κάνει ο άγιος Νεκτάριος.
Ο Αλεξανδρινός Προκαθήμενος κ.κ. Θεόδωρος προχώρησε στην χειροθεσία Διακονισσών σε Ποιμαντικές επισκέψεις του σε Ιερές Μητροπόλεις στην Αφρική, όχι όμως σε χειροτονίες για να μη θέσει σε κίνδυνο την οικονομική στήριξη της Ιεραποστολικής μας διακονίας. Πρόθεση του, να δώσουμε περισσότερο χρόνο στους απανταχού Ορθοδόξους αδελφούς μας ότι η αναβίωση του θεσμού των Διακονισσών είναι επιτακτική για ποιμαντικούς λόγους.
Για να γίνει μια χειροτονία στο Πατριαρχείο μας, οι άγιοι Αρχιερείς ζητούν εγγράφως τη Πατριαρχική ευλογία και κανονική άδεια. Για τη χειροτονία της διακόνισσας Αγγελικής, η άδεια είχε δοθεί από τον Απρίλιο 2023 ενώ από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ζιμπάμπουε Σεραφείμ ακολουθήθηκε η ποιμαντική διαδικασία του Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως.
Προκειμένου εις το μέλλον να μη δημιουργούνται αχρείαστες παρερμηνείες διά την αναβίωση του θεσμού των Διακονισσών στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, με πρόταση του Αλεξανδρινού Προκαθημένου κ.κ. Θεοδώρου η Ιερά Σύνοδος θα ετοιμάσει ομοιόμορφες Συνοδικές αποφάσεις, που θα εφαρμόζονται σε όλες τις Ιερές Μητροπόλεις και Επισκοπές του Αλεξανδρινού Θρόνου. H αναβίωση του θεσμού των Διακονισσών των Αποστολικών χρόνων στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας δεν δεσμεύει ουδεμία Τοπική Εκκλησία να ακολουθήσει το παράδειγμα της».
Ο Καθηγητής του νυν Μητροπολίτη Ζιμπάμπουε Σεραφείμ στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, δρ Μάριος Μπέγζος, μιλάει στο protothema.gr για τη χειροτονία της διακόνισσας
Ο δρ Μάριος Μπέγζος, πρώην κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος ήταν Καθηγητής του νυν Μητροπολίτη Ζιμπάμπουε, Σεραφείμ, μίλησε στο protothema.gr σχετικά με τη χειροτονία της διακόνισσας.
«Πρόκειται για ένα θέμα ‘ταμπού’. Είναι ευπρόσδεκτη η καλύτερη και πιο ενεργητική συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου στην Εκκλησία και μάλιστα των γυναικών. Όχι μόνο σε μία εποχή, η οποία αναδεικνύει τις γυναίκες και τις προστατεύει δικαίως αλλά και σε μία παράδοση, όπως η Χριστιανική, που είπε ο Απόστολος Παύλος ‘ουκ ένι άρσεν, ουκ ένι θήλυ’… που λατρεύουμε την Παναγία ως μητέρα του Θεού, που έχουμε αγίες, μοναχές… Γιατί να μην έχουμε και διακόνισσες, οι οποίες υπηρετούν το ναό; Είναι θέμα συνέπειας».
Σχετικά με την τεράστια χρονική απόσταση, που μεσολάβησε από τότε που οι γυναίκες είχαν πιο ενεργό ρόλο στους κόλπους της Εκκλησίας, ο δρ Μπέγζος εξηγεί: «Τον πρώτο αιώνα, η Εκκλησία ήταν πιο ανοιχτή, επειδή ήταν διωκώμενη. Όταν, στη συνέχεια, η θρησκεία έγινε ‘κρατική’, εξελίχθηκε σε θεσμό στο πλαίσιο ενός πολιτισμού πατριαρχικού, ανδροκρατικού με όλα τα συμπαραμαρτούντα. Θεωρώ ότι το πρόβλημα είναι κοινωνικό και ψυχολογικό, όχι θεολογικό. Το ανδρικό, μονόφυλο περιβάλλον, που κυριαρχεί, δυσκολεύεται να αποδεχθεί την παρουσία του άλλου φύλου, έστω και σε μία κατώτερη βαθμίδα – εδώ έγινε ολόκληρη ιστορία για να πάνε οι γυναίκες στο ψαλτήρι, θεωρήθηκε μεγάλη πρόοδος να είναι στο Επιτροπικό…».
Όσον αφορά το αν η συγκεκριμένη κίνηση συνδέεται με τις ανάγκες των τοπικών Ορθόδοξων κοινοτήτων στην Αφρική ή ενδεχομένως βρίσκεται στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού, ο Καθηγητής Μπέγζος θα πει: «Είναι ένα πρώτο βήμα, καταρχήν, το οποίο επιβάλλεται εκ των πραγμάτων σε ένα τόπο, ο οποίος έχει έντονα προβλήματα. Η κίνηση αυτή μπορεί να αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα και για άλλες περιοχές του Χριστιανισμού – και στην Ευρώπη, στην Ασία, στην Αμερική, οπουδήποτε υπάρχει Εκκλησία. Όπου κάνει η Εκκλησία ιεραποστολή, μπορεί να αξιοποιήσει τη γυναικεία παρουσία. Ουσιαστικά, πρόκειται για ενεργοποίηση και δραστηριοποίηση του γυναικείου φύλου κι έγινε μία καλή αρχή». Όπως τονίζει δε ο ίδιος, «ήδη έχουμε μοναχές και γυναικεία μοναστήρια, είχαμε κάποτε ιεραποστολικές αδελφότητες αφιερωμένων γυναικών και μάλιστα νοσοκόμων που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους. Το στοιχείο αυτό, υπάρχει. Απλώς πρέπει να έρθει μία οξεία και επιτακτική ανάγκη, για να δραστηριοποιηθεί. Άλλωστε, και η ψήφος στις γυναίκες δεν καθυστέρησε στην Ελλάδα;», καταλήγει.
