Πύραυλος (AP)
Παγκόσμια ανησυχία για την ραγδαία κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία – Οι χειρισμοί Πούτιν, η Ευρώπη και ο Τραμπ
Η πρωτοφανής εκτόξευση από τις ουκρανικές δυνάμεις βρετανικής κατασκευής πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς Storm Shadow εναντίον στρατιωτικών στόχων εντός της Ρωσίας την περασμένη εβδομάδα σημαίνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, μαζί με τις ΗΠΑ, θεωρείται πλέον από τη Μόσχα ως νόμιμος στόχος για τιμωρητικά, ενδεχομένως βίαια αντίποινα, αναφέρει ο Guardian σε εκτενή του ανάλυση για τις δραματικές εξελίξεις της τελευταίας εβδομάδας.
Απειλές Πούτιν μέσω… Oreshnik
Σε μια σημαντική κλιμάκωση ως απάντηση στις εκτοξεύσεις πυραύλων, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιβεβαίωσε ότι, για πρώτη φορά στον πόλεμο, η Ρωσία εκτόξευσε βαλλιστικό πύραυλο μεσαίου βεληνεκούς -τον Oreshnik όπως ονομάστηκε-, με στόχο την ουκρανική πόλη Ντνίπρο. Ο Πούτιν δήλωσε επίσης ότι η Ρωσία πιστεύει πλέον ότι έχει το «δικαίωμα» να επιτεθεί σε «στρατιωτικές εγκαταστάσεις» σε χώρες που προμηθεύουν το Κίεβο με όπλα μεγάλου βεληνεκούς. Αν και δεν το είπε συγκεκριμένα, εννοούσε σαφώς επιθέσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, στην πραγματικότητα, η Βρετανία και οι σύμμαχοί της δέχονται συνεχείς ρωσικές επιθέσεις από την αρχή του πολέμου. Χρησιμοποιώντας δολιοφθορές, εμπρησμούς, κυβερνοεπιθέσεις και επιθετικές και παθητικές μορφές συγκαλυμμένου «υβριδικού» πολέμου, ο Πούτιν προσπάθησε να επιβάλει υψηλό κόστος για τη δυτική υποστήριξη της Ουκρανίας.
Αυτός ο εν πολλοίς σιωπηλός αγώνας δεν ισοδυναμεί ακόμη με συμβατική στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ του ΝΑΤΟ και του πρώην σοβιετικού αντιπάλου του. Όμως, σε έναν απόηχο της Κούβας του 1962, η «πυραυλική κρίση της Ουκρανίας» – που διεξάγεται στην ξηρά, στον αέρα και στα σκοτεινά διαδικτυακά σοκάκια και παραδρόμους ενός ψηφιοποιημένου κόσμου – δείχνει απειλητικά προς αυτή την κατεύθυνση, εκτιμά ο Guardian.
Η ανησυχία ότι η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα πυροδοτούσε έναν ευρύτερο πόλεμο απασχόλησε από την αρχή τους δυτικούς πολιτικούς και στρατιωτικούς σχεδιαστές. Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ εξόπλισαν και χρηματοδότησαν το Κίεβο και επέβαλαν πρωτοφανείς, τιμωρητικές κυρώσεις στη Μόσχα.
Ωστόσο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν παρέμεινε επιφυλακτικός. Πρωταρχικός του στόχος ήταν να περιορίσει τη σύγκρουση. Έτσι, αναπτύχθηκε η βολική μυθοπλασία ότι η Δύση δεν πολεμούσε τη Ρωσία αλλά, μάλλον, βοηθούσε την κυρίαρχη Ουκρανία να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Αυτή την ψευδαίσθηση δεν την μοιράστηκε ποτέ η Μόσχα.
Από την αρχή, ο Πούτιν παρουσίασε τον πόλεμο ως μια υπαρξιακή μάχη ενάντια σε ένα εχθρικό, επεκτατικό ΝΑΤΟ. Η Ρωσία ήταν ήδη μεγάλη στην ανατροπή. Αλλά καθώς η σύγκρουση εκτυλισσόταν, ξεκίνησε και τώρα φαίνεται να επιταχύνει ένα ευρύ φάσμα μυστικών επιχειρήσεων με στόχο τις δυτικές χώρες.
Η απόφαση του Μπάιντεν για τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και η οργισμένη υπόσχεση της Μόσχας να ανταποδώσει το χτύπημα, έφερε αυτή τη μυστική εκστρατεία στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Τα ρωσικά αντίποινα μπορεί να φτάσουν σε νέα ύψη. Αλλά στην πραγματικότητα, ο σκιώδης πόλεμος του Πούτιν ήταν ήδη σε πλήρη εξέλιξη.
Η διακοπή την περασμένη εβδομάδα των καλωδίων οπτικών ινών της Βαλτικής Θάλασσας που συνδέουν τη Φινλανδία με τη Γερμανία και τη Σουηδία με τη Λιθουανία – όλα μέλη του ΝΑΤΟ – θεωρείται ευρέως ως η πιο πρόσφατη εκδήλωση του ρωσικού υβριδικού πολέμου και σημάδι ότι θα υπάρξουν και άλλες.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ζημιά ήταν τυχαία. «Κανείς δεν το πιστεύει αυτό», βροντοφώναξε ο Μπόρις Πιστόριους, υπουργός Άμυνας της Γερμανίας.
Αυτός ο σκεπτικισμός βασίζεται σε σκληρή εμπειρία. Πέρυσι, η Φινλανδία δήλωσε ότι ένας κατεστραμμένος υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου προς την Εσθονία είχε πιθανότατα υποστεί σαμποτάζ. Και μια έρευνα σε σκανδιναβικές χώρες βρήκε στοιχεία ότι η Ρωσία λειτουργούσε δίκτυα κατασκοπείας στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα, χρησιμοποιώντας αλιευτικά σκάφη εξοπλισμένα με υποβρύχιο εξοπλισμό παρακολούθησης. Ο στόχος, είπε, ήταν να χαρτογραφηθούν αγωγοί, καλώδια επικοινωνιών και αιολικά πάρκα – ευάλωτοι στόχοι πιθανών μελλοντικών ρωσικών επιθέσεων.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ένα ρωσικό πλοίο, το Yantar – υποτίθεται ένα «ωκεανογραφικό ερευνητικό σκάφος» – χρειάστηκε να συνοδευτεί στρατιωτικά έξω από τη Θάλασσα της Ιρλανδίας. Η ανεξήγητη παρουσία του εκεί, και προηγουμένως στα ανοικτά των ακτών της Βόρειας Θάλασσας και στη Μάγχη, όπου συνοδευόταν από το ρωσικό ναυτικό, συνδέθηκε με την εγγύτητα των απροστάτευτων καλωδίων διασύνδεσης του βυθού που μεταφέρουν την παγκόσμια κυκλοφορία του διαδικτύου μεταξύ της Ιρλανδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής.
Οι ύποπτες ρωσικές ενέργειες υβριδικού πολέμου στην ξηρά, στην Ευρώπη και στο Ηνωμένο Βασίλειο, πολλαπλασιάζονται σε έκταση και σοβαρότητα. Κυμαίνονται από κυβερνοεπιθέσεις μεγάλης κλίμακας, όπως στην Εσθονία, μέχρι την απόκρυψη εμπρηστικών μηχανισμών σε δέματα επί αεροσκαφών στη Γερμανία, την Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Δείχνουν τις μυστικές υπηρεσίες του ρωσικού στρατού
Οι δυτικές υπηρεσίες κατασκοπείας δείχνουν με το δάχτυλο την GRU, τη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας (η οποία ήταν υπεύθυνη για τις δηλητηριάσεις στο Σάλσμπερι το 2018). Φυσικά, όλα αυτά διαψεύδονται από το Κρεμλίνο.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική. Το καλοκαίρι, οι αμερικανικές και γερμανικές μυστικές υπηρεσίες φέρεται να απέτρεψαν σχέδιο δολοφονίας κορυφαίων στελεχών της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, σε μια προφανή προσπάθεια να παρεμποδιστεί η προμήθεια όπλων στο Κίεβο.
Οι πράκτορες του Πούτιν έχουν κατηγορηθεί για μια μεγάλη ποικιλία εγκλημάτων, από δολοφονίες επικριτών του καθεστώτος σε ευρωπαϊκό έδαφος, όπως η δολοφονία ενός Τσετσένου αντιφρονούντα το 2019 στο Βερολίνο, μέχρι εμπρησμούς – για παράδειγμα, σε μια αποθήκη στο ανατολικό Λονδίνο φέτος – μέχρι τον εκφοβισμό δημοσιογράφων και ομάδων για τα πολιτικά δικαιώματα και τη συχνή παρενόχληση και τον ξυλοδαρμό εξόριστων αντιπάλων.
Οι εθνικές υποδομές, οι εκλογές, τα θεσμικά όργανα και τα συστήματα μεταφορών είναι όλοι πιθανοί στόχοι εχθρικών διαδικτυακών κακοποιών, πληροφοριακού πολέμου και ψευδών ειδήσεων, όπως ανακάλυψε το NHS της Βρετανίας το 2017 και οι ΗΠΑ το 2016 και το 2020 κατά τη διάρκεια δύο προεδρικών εκλογών.
Ορισμένες επιχειρήσεις είναι τυχαίες- άλλες πραγματοποιούνται με σκοπό το κέρδος από εγκληματικές συμμορίες. Πολλές όμως φαίνεται να είναι οργανωμένες από το ρωσικό κράτος. Τέτοιες προβοκάτσιες έχουν ως στόχο να σπείρουν το χάος, να διασπείρουν το φόβο και τη διαίρεση, να επιδεινώσουν τις κοινωνικές εντάσεις μεταξύ των συμμάχων της Ουκρανίας και να διαταράξουν τις στρατιωτικές προμήθειες.
Τον Ιανουάριο, για παράδειγμα, μια ομάδα με την ονομασία Cyber Army of Russia Reborn προκάλεσε σημαντικές ζημιές σε επιχειρήσεις ύδρευσης στο Τέξας. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν προειδοποίησαν τότε ότι οι κυβερνοεπιθέσεις που θέτουν εκτός λειτουργίας συνιστούν απειλή για τις προμήθειες νερού σε όλες τις ΗΠΑ. «Αυτές οι επιθέσεις έχουν τη δυνατότητα να διαταράξουν την κρίσιμη γραμμή ζωής του καθαρού και ασφαλούς πόσιμου νερού», ειπώθηκε στους κυβερνήτες των πολιτειών.
Οι ειδοποιήσεις για τις κλιμακούμενες δραστηριότητες της Ρωσίας έρχονται πυκνά και γρήγορα τους τελευταίους μήνες. Η Kaja Kallas, πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας και πρόσφατα διορισμένη επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, μίλησε νωρίτερα φέτος για αυτό που αποκάλεσε «σκιώδη πόλεμο» του Πούτιν που διεξάγεται στην Ευρώπη. «Πόσο μακριά τους αφήνουμε να φτάσουν στο έδαφός μας;», διερωτήθηκε.
Παραμένει ασαφές, παρά τις προειδοποιήσεις αυτές, πόσο έτοιμη είναι η Ευρώπη να αναγνωρίσει, πρώτον, ότι δέχεται πλέον συνεχείς επιθέσεις από τη Ρωσία και εμπλέκεται, εκ των πραγμάτων, σε έναν απεριόριστο, ασύμμετρο πόλεμο και, δεύτερον, τι είναι έτοιμη να κάνει γι’ αυτό, σε μια στιγμή που η υποστήριξη των ΗΠΑ προς το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση από την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.
Όταν οι υπουργοί Εξωτερικών της Πολωνίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας – το λεγόμενο Τρίγωνο της Βαϊμάρης – καθώς και του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας και της Ισπανίας συναντήθηκαν στη Βαρσοβία την περασμένη εβδομάδα, προσπάθησαν να δώσουν απαντήσεις. «Οι κλιμακούμενες υβριδικές δραστηριότητες της Μόσχας κατά των χωρών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι πρωτοφανείς σε ποικιλία και κλίμακα, δημιουργώντας σημαντικούς κινδύνους για την ασφάλεια», δήλωσαν.
Αλλά η λύση που πρότειναν – αυξημένη δέσμευση για την κοινή ασφάλεια της Ευρώπης, υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, περισσότερες κοινές δυνατότητες, συγκέντρωση πληροφοριών, ισχυρότερο ΝΑΤΟ, «δίκαιη και διαρκής ειρήνη» στην Ουκρανία και ενισχυμένη διατλαντική συμμαχία – ήταν περισσότερο γνωστός ευσεβής πόθος παρά πειστικό σχέδιο δράσης. Ο Πούτιν είναι απίθανο να αποθαρρυνθεί.
Στην πραγματικότητα, κάθε άλλο παρά αυτό. Η κλιμάκωση των λεκτικών εχθροπραξιών που σχετίζεται με τους πυραύλους την περασμένη εβδομάδα ανέδειξε την κατηγορηματική άρνηση του Ρώσου ηγέτη να αποκλείσει κάθε είδους αντίποινα, όσο ακραία και αν είναι αυτά, εκτιμά ο Guardian.
Η πολύ δημόσια χαλάρωση του πυρηνικού δόγματος της Ρωσίας από τον Πούτιν, η οποία τώρα υποθετικά επιτρέπει στη Μόσχα να ρίξει πυρηνική βόμβα σε ένα μη πυρηνικά εξοπλισμένο κράτος όπως η Ουκρανία, ήταν ένα κουραστικό προπαγανδιστικό τέχνασμα που σχεδιάστηκε για να εκφοβίσει τη Δύση. Ο Πούτιν είναι κακός αλλά δεν είναι εντελώς τρελός. Η αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή παραμένει ένα ισχυρό αντεπιχείρημα σε μια τέτοια απερισκεψία, εκτιμά το ρωσικό μέσο.
Ο Πούτιν έχει επίσης ένα άλλο πυρηνικό χαρτί στο μανίκι του. Η Greenpeace προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι το ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας διατρέχει «αυξημένο κίνδυνο καταστροφικής βλάβης». Οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές με στόχο υποσταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας έθεταν σε κίνδυνο την ασφάλεια των τριών λειτουργούντων πυρηνικών σταθμών της χώρας, ανέφερε η ομάδα. Εάν οι αντιδραστήρες έχαναν την ισχύ τους, θα μπορούσαν γρήγορα να καταστούν ασταθείς.
Και τότε υπάρχει η πιθανότητα, που προβάλλεται από αναλυτές, ότι η Ρωσία, ως αντίποινα για το πράσινο φως του Μπάιντεν για τους πυραύλους, θα μπορούσε να αυξήσει την υποστήριξη προς τους αντιδυτικούς, μη κρατικούς δρώντες, όπως οι Χούτι στην Υεμένη. Κατά κάποιον τρόπο, αυτό θα αποτελούσε απλώς μια επέκταση της τρέχουσας πολιτικής του Πούτιν για φιλίες με κράτη, όπως το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, τα οποία βοηθούν ενεργά την πολεμική του προσπάθεια στην Ουκρανία.
Όλα αυτά, μαζί, θέτουν ένα τεράστιο ερώτημα, το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει απαντηθεί από τη Βρετανία και τους συμμάχους της – ενδεχομένως επειδή δεν έχει τεθεί ποτέ πριν. Τι πρέπει να γίνει όταν μια μεγάλη παγκόσμια δύναμη, ένα κράτος με πυρηνικά όπλα, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μια χώρα που έχει ορκιστεί να τηρεί τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ, τις διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους νόμους του πολέμου, αποστασιοποιείται;
Η βίαια συγκρουσιακή, του Πούτιν -όχι μόνο απέναντι στην Ουκρανία, αλλά και στη Δύση και τη διεθνή τάξη γενικότερα- είναι πρωτοφανής στη σύγχρονη εποχή, εκτιμά ο Guardian.
Ο Μπάιντεν δεν μπορεί να κάνει τίποτα τώρα για να σταματήσει τον πόλεμο. Είχε την ευκαιρία του το 2021-2022 και την έχασε. Οι πύραυλοι, οι νάρκες και τα επιπλέον μετρητά του ήρθαν μάλλον πολύ αργά. Και σε δύο μήνες θα έχει φύγει.
Από την άλλη πλευρά, η διαστρεβλωμένη ιδέα του Τραμπ για την ειρήνη -παραδίδοντας το ένα τέταρτο του εδάφους της Ουκρανίας και αποκλείοντάς την από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ- μπορεί να φανεί όλο και πιο ελκυστική για τους Ευρωπαίους ηγέτες που δεν έχουν ιδέα πώς να περιορίσουν την ανοιχτή και κρυφή ρωσική επιθετικότητα ή πώς να κερδίσουν μόνοι τους έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδηθεί.
