«ΤουελληνικούγένουςηΛαμπρήανατέλλεικαιδύειενθορυβώδεικαιυπερτάτηαγαλλιάσει»γράφειοΑλέξανδροςΠαπαδιαμάντηςγιατοΕλληνικόΠάσχα,πουσηματοδοτείτηλύτρωσηαπότηναμαρτίακαιτοπέρασμααπότονθάνατοστηζωή.
Μετάτο«δεύτελάβετεφως»καιμόλιςακουστείτο«ΧριστόςΑνέστη!»,οτόποςσείεταιαπόταβεγγαλικά
Απότηναγωνία,τονπόνο,τηθλίψητωνΠαθώνκαιτηςΣταύρωσης,περνάμεστηναγαλλίασηκαιτηνελπίδαπουφέρνειηΑνάστασητουΧριστού.ΠρόκειταιγιατησημαντικότερηγιορτήτηςΟρθοδοξίας,ηοποίαστηνΕλλάδασυνοδεύεταιαπότακαθιερωμέναέθιμακαιλαϊκέςπαραδόσεις,αλλάκαιαπόάλλαόχιτόσογνωστά.
ΗλέξηΠάσχαείναιελληνικήαπόδοσητηςεβραϊκήςλέξηςpâsahπουσημαίνειδιάβασηκαιηοποίακαθιερώθηκεσεανάμνησητηςαπελευθέρωσηςτωνΙσραηλιτώναπότηναιγυπτιακήαιχμαλωσία,μέσωτηςθαυματουργούδιάβασηςτηςΕρυθράςΘάλασσαςυπότονΜωυσήμετουςστρατιώτεςτουΦαραώνατουςκαταδιώκουν.
ΠαρόμοιαγιορτήείχανοιΑιγύπτιοιμετοόνομαpisahκαισχετιζότανμετοπέρασματουηλίουαπότονΙσημερινό(γιορταζότανηισημερία,πουήτανουσιαστικάγιορτήτηςάνοιξης).
ΣτουςΧριστιανούς,τοΠάσχασχετίστηκεμετηνΑνάστασητουΘεανθρώπου.ΟΧριστόςθυσιάστηκετηνημέρατουεβραϊκούΠάσχα,πουεκείνοτοέτοςέτυχεΣάββατοκαιαναστήθηκεμετάτοΣάββατο,«τημιάτωνσαββάτων»,δηλαδήτηνπρώτηημέρατηςεβδομάδαςπουγι’αυτότονλόγοονομάστηκεΚυριακή.
«Δεύτελάβετεφως»
ΣτιςεκκλησίεςανάτηνΕλλάδα,απότις11τοβράδυτουΜεγάλουΣαββάτουτελείταιηακολουθίατηςΠαννυχίδοςπουολοκληρώνεταιμετο«Δεύτελάβετεφως»καιηπανηγυρικήΛειτουργίατουΠάσχα.
ΟιπιστοίανάβουντιςλαμπάδεςτουςμετοΆγιοΦως,μετάτηνπρόσκλησητουιερέα«δεύτελάβετεφως»καιμόλιςακουστείτο«ΧριστόςΑνέστη!»,οτόποςσείεταιαπόταβεγγαλικά,τιςκροτίδες,ενώσεκάποιεςπεριοχέςδενλείπουνοιπυροβολισμοίστοναέρα. Οκόσμοςανταλλάσσειτο«φιλίτηςΑγάπης»καιτιςφράσεις«ΧριστόςΑνέστη»και«ΑληθώςοΚύριος», ενώκάποιοιπαραμένουνστηνεκκλησίαγιαναπαρακολουθήσουνολόκληρητηνλειτουργία.
ΤοαπόγευματηςΚυριακήςτελείταιστιςεκκλησίεςο«ΕσπερινόςτηςΑγάπης»ήΔεύτερηΑνάστασηπουσεπολλούςναούςτελείταιτοπρωί.ΔιαβάζεταιπερικοπήαπότοΕυαγγέλιοτουΙωάννη(κ’19-25),πουαναφέρεταιστηνεμφάνισητουΧριστούμετάτηνΑνάστασήτουστουςμαθητέςτου.
ΤοβαθύτερονόηματουΠάσχα
ΗΣταυρικήθυσίατουΙησούδείχνειότιοΘεόςπονάειγιατονάνθρωποκαιταανθρώπιναβάσανα.Γι’αυτόαπόαγάπηπροσφέρειό,τιπιοπολύτιμοέχειγιανασώσειτονίδιοτουτονΥιό.ΜεαυτόντοντρόποθέλησεναδιδάξειτηναντίστασηκαιτηνπάληενάντιαστοΚακό,αλλάκαιτηνέννοιατηςαγάπηςκαιτηδιάθεσητηςπροσφοράςτουεαυτούμαςυπέρτωνπολλών.
Θεωρείταιηγιορτήτηςαγάπης,γιατίοίδιοςοΧριστόςθυσιάστηκεγιατησωτηρίατωνανθρώπων. ΤοαναζωογονητικόφωςτηςΑνάστασηςφέγγειπάνωαπόόλουςμας.Χωρίςεξαιρέσειςκαιαποκλεισμούς.
ΗΑνάστασηείναιτοκέντροτηςορθόδοξηςπίστηςκαιζωής.ΑνοΧριστόςδεναναστήθηκε,είναικενότοκήρυγμάμαςκαιηπίστημας,δήλωνεκατηγορηματικάοΑπόστολοςΠαύλος,πρινμαςδιαβεβαιώσειότιΑληθώςΑνέστηκαιέγινεηαρχήτηςδικήςμαςανάστασης.
Ταβεγγαλικάκαιτοάγιοφως
Ταβεγγαλικά,οικροτίδες,οιμπαλωθιές,δηλαδήοιθόρυβοιμαζίμετοφωςείναιταδύοχαρακτηριστικάστοιχείατηςΑνάστασηςγιατουςλαογράφους.
Τοστοιχείοτουκρότουσυσχετίζεταιμετηδιαδεδομένηστουςλαούςδοξασίαότιέτσιεκδιώχονταιταβλαβεράκαιδαιμονικάπνεύματα,ενώστοφωςτηςΑναστάσεως«αποδίδεταιδύναμις,όχιμόνοαποτρεπτικήτωνκακών,αλλάκαιγονιμοποιός»(Μέγας).
ΜετάτηνΑνάσταση,οιπιστοίμεταφέρουντοάγιοφωςστοσπίτιτους.Σύμφωναμετοέθιμο,στοπάνωμέροςτηςκάσαςτηςεξώπορταςσχηματίζουντοσημάδιτουσταυρούμετονκαπνότουκεριού.
ΣτησυνέχειαανάβουνμετοάγιοφωςτοκαντήλιπουέχουνσταεικονίσματατουσπιτιούκαιφροντίζουννατοκρατούναναμμένοόλοτονχρόνογιανατοανανεώσουνκαιπάλιτηνεπόμενηΑνάσταση. Παλαιότεραλέγεταιότιτσουρούφλιζανμετοάγιοφωςταστείραζώακαιταάκαρπαδέντραγιανατουςμεταδώσουντηγονιμότητα.
ΤοπιογνωστόέθιμομεβεγγαλικάείναιορουκετοπόλεμοςτηςΧίου,έναέθιμοπουέχειτιςρίζεςτουστηντουρκικήκατοχήκαιτατελευταίαχρόνιαπροσελκύειτοενδιαφέροντωνμεγάλωνδιεθνώνμέσωνενημέρωσης.
ΣτοΛεωνίδιοΑρκαδίας,τοβράδυτηςΑνάστασηςγεμίζειοουρανόςαπόφωτεινά«αερόστατα»,ταοποίαανυψώνονταιαπότουςπιστούςκάθεενορίας,ενώστην ΚαλαμάτακαιτηγειτονικήΜεσσήνη,τοαπόγευματηςημέραςτουΠάσχααναβιώνειτοέθιμοτουσαϊτοπόλεμου,πουπηγάζειαπότουςαπελευθερωτικούςαγώνεςτου1821.
Ταδιαγωνιζόμενα«μπουλούκια»,μεπαραδοσιακέςενδυμασίεςκαιοπλισμέναμεσαΐτες,δηλαδήμεχαρτονένιουςσωλήνεςγεμάτουςμπαρούτι,επιδίδονταισεσαϊτοπόλεμοκαιαυτοίπουθαεπικρατήσουνβραβεύονται.
ΣτηνΚω,ενώοιμεγάλοιασχολούνταιμετιςπασχαλινέςδουλειέςκαιτονεκκλησιασμό,ταπαιδιάπαίρνουνμεγάλακλειδιάαπόεκείναπουείχανοιπαλιέςκλειδαριές,δένουνμεένασχοινίτοκλειδίμεμπαρούτικαιβάζουντοκαρφίστηντρύπατουκλειδιού.ΤοβράδυτηςΑνάστασηςτοχτυπούνδυνατάστοντοίχογιαναεκπυρσοκροτήσει.Άλλοικόβουνμακριέςλωρίδεςχαρτιού,βάζουνστηνάκρητηςκάθελωρίδαςμπαρούτικιέναφιτίλι,τηντυλίγουντριγωνικά,ώστεναπροεξέχειτοφιτίλιπουτοανάβουντηνώραπουοπαπάςλέειτο«ΧριστόςΑνέστη».
ΣτηΜήλο,τηνΚυριακήτουΠάσχαπραγματοποιείταιτο«κάψιμοτουΙούδα»,έθιμοπουέχειτιςρίζεςτουστουςπρώτουςχριστιανικούςχρόνους.Τηνίδιαμέραλαμβάνειχώρατοέθιμοτου«μπαρουτιού»στιςαυλέςτωνεκκλησιώντουΑγίουΣπυρίδωνα(Τριοβάσαλος)καιτουΑγίουΓεώργιου(ΠέραΤριοβασάλος).
ΣτηνΚέρκυρα,ηΑνάστασηγίνεταιμετυμπανοκρουσίες,βεγγαλικάκαιπυροτεχνήματα.Οιμπάντες,μόλιςτελειώσειηΑνάσταση,τριγυρνούντηνπόληπαίζονταςεύθυμαεμβατήριακαιοκόσμοςτρέχειξοπίσωτουςτραγουδώντας.
Τοτσούγκρισματωνκόκκινωναυγών
Στοπασχαλινότραπέζικυριαρχείημαγειρίτσα,τοψητόαρνί,τοκόκκινοαυγόκαιτολαμπρόψωμοήλαμπροκουλούρα.
ΤοτσούγκρισματωνπασχαλινώναυγώνσυμβολίζειτηνAνάστασητουXριστού,καθώςτοαυγόσυμβολίζειτηγέννηση,δηλαδήτηζωήκαιτηδημιουργίαπουκλείνειμέσατου.Όπωςτοκέλυφοςτουαυγούσπάσειμετοτσούγκρισμα,έτσικαιτοπασχαλινόαυγόσυμβολίζειτοσπάσιμοτουτάφουτουXριστούκαιτηνAνάστασήTου.
Τοαυγό,βέβαια,σεόλεςσχεδόντιςαρχαίεςκοσμογονίεςσυμβόλιζετηγέννησητουσύμπαντοςκαιτηςζωής.ΧαρακτηριστικόπαράδειγματοσύμβολοτωνορφικώνΜυστηρίωνπουήτανέναφίδιτυλιγμένογύρωαπόένααυγό,πουσυμβόλιζετονκόσμοοοποίοςπεριβάλλεταιαπότοδημιουργικόπνεύμα.Στοεπίπεδοτηςμύησηςκαιτηςφιλοσοφίας,συμβόλιζετοννεόφυτοπουτηστιγμήτηςμύησηςέσπαγετοκέλυφοςτουαυγούκαιέναςκαινούργιοςπνευματικόςάνθρωποςγεννιόταν.
Τοσούβλισματουαρνιού
ΟνομαστόείναιτοΡουμελιώτικοΠάσχαμεεπίκεντροτηΛιβαδειά,τοΠάσχατηςΤρίπολης,ενώκάθεπεριοχήμεέντονοτοκτηνοτροφικόστοιχείογιορτάζειμεξεχωριστότρόποτηνημέρα.
ΗσχετικήπαράδοσηπροέρχεταιαπότοΕβραϊκόΠάσχα,όπουοιπιστοίθυσίαζανένααρνίκαιστησυνέχειατοέτρωγαν.Τοψήσιμοήτοσούβλισματουαρνιούείναιμίαδιαδεδομένησυνήθειασεόλοτονβαλκανικόχριστιανικόκόσμο.
ΣτηΛιβαδειάοικάτοικοιμένουνσχεδόνάγρυπνοιγιαναφτιάξουντον«λάκκο»καιπροτούακόμηξημερώσειέχουνετοιμάσειτοσημείοκαιτονσωρότωνκλαδιών.ΟμεγαλύτεροςτηςοικογένειαςήτηςπαρέαςκάνειτονσταυρότουκαιανάβειτηφωτιάμετηλαμπάδατηςΑνάστασης.Μεαρκετήυπομονή,ηθράκαετοιμάζεταικαιμπαίνουνπάνωτααρνιά.Τοψήσιμοκαιτογλέντικρατούνμέχριαργάτοαπόγευμα,συνοδείατοπικήςμουσικήςκαιάφθονουκρασιού.
ΣτηνΥπάτητηςΦθιώτιδας,οιεκδηλώσειςτοΠάσχαέχουνωςεπίκεντροτοπροαύλιοτουναούτουΑγίουΝικολάου,όπουκάθεχρόνοσυγκεντρώνονταιντόπιοικαιξένοιγιαναχορέψουνστουςρυθμούςτηςελληνικήςδημοτικήςπαράδοσης,συνοδείαντόπιουκρασιούκαιψητών.
ΣτηνΚύθνοαναβιώνειτοέθιμοτηςκούνιας.Στηνκεντρικήπλατείαστήνεταιμιακούνια,στηνοποίακουνιούνταιεναλλάξαγόριακαικορίτσια,ντυμέναμεπαραδοσιακέςστολές.Σύμφωναμετοέθιμο,όποιοαγόρικουνήσειένακορίτσικαιτοαντίθετο,δεσμεύεταιενώπιωνΘεούκαιανθρώπωνγιαγάμο.
ΣτηΣίφνο,τοπασχαλιάτικοαρνίψήνεταιστο«μαστέλο»(πήλινοδοχείο)μεάνηθοκαιντόπιοκόκκινοκρασί.Στοεορταστικότραπέζιθαβρούμε,επίσης,τησπιτικήξινομυζήθρακαιτημελόπιτα,ένατοπικόγλύκισμααπόμέλι,μυζήθρακαιαυγά.
ΣτηνΚέρκυρα,τογλέντιμετάτηνΑνάστασηκρατάειμέχριτοπρωί,μετσιλίχουρδα(τοπικήμαγειρίτσα),κόκκινααυγά,φογάτσες,κολομπίνες(βενετσιάνικηςπροέλευσηςχριστόψωμασεσχήμαπεριστεριού)καιπολύκρασί.Απότις7τοπρωίκάθεεκκλησία,όπωςσυμβαίνεικαιμετουςΕπιταφίους,κάνειπεριφοράτηςΑνάστασηςστουςκεντρικούςδρόμουςτηςπόλης,μεΦιλαρμονικές,σχολεία,προσκόπους,χορωδίες.
Πηγή:www.
